Meer weten over: Waarom het moeilijk is om met verandering om te gaan

Doet verandering van spijs eten?

Een mens houdt van afwisseling. Maar, fundamentele veranderingen zijn niet altijd aan hem besteed. Dat geldt ook in het onderwijs. Waarom loopt veranderen zo moeilijk?

De veranderbaarheid van mensen

COnneCt ervaart dat veranderingen op school niet altijd vlekkeloos verlopen. Het schoolbeleid stoot wel eens op weerstand van sommige leerlingen en/of hun ouders en leraren. Omgekeerd kan het uiteraard ook!

Veiligheid

Een eerste voorwaarde waaraan een verandering moet voldoen om gedragen te zijn, kunnen we leren van deze coronacrisis. De maatregelen tegen corona vragen veel inspanningen van onderwijspersoneelsleden, maar ze aanvaarden ze makkelijk omdat ze zich letterlijk veilig voelen bij bijvoorbeeld afstand houden, het dragen van een masker …

Anders is het wanneer de schoolleiding bijvoorbeeld de bestuurlijke schaalvergroting of de modernisering van het secundair onderwijs op de agenda zet. Groot is het gevoel van onveiligheid dat daarmee gepaard gaat, want leerlingen en leraren weten vaak niet welke toekomst hen boven het hoofd hangt wat betreft studiekeuze, plaats van studeren of tewerkstelling. Ze worden als het ware losgeweekt van hun houvast(en) en hun oude vertrouwde ritme. 

De ene kan daar al beter tegen dan de andere. De ene kan dat al sneller een plaats geven dan de andere. De ene kan dat op één vlak wel en op een ander vlak dan weer niet. De ene is voor een snelle en totale aanpak, de andere voor een gefaseerde.

Schoolklimaat

Een betrouwbaar schoolklimaat en een goede teamspirit kunnen vervolgens voldoende veiligheid bieden om veranderingen door te voeren. COnneCt ervaart dat op die plaatsen waar onderwijspersoneel in een sfeer van wederzijds vertrouwen echt betrokken wordt in veranderingsprocessen, er ook minder ongenoegen ontstaat rond de op til zijnde veranderingen. Dat geldt ook voor leerlingen en hun ouders.

Wat levert dat op?

Als een schoolteam, een onderwijspersoneelslid of een leerling de voordelen kan inzien van een veranderingsproces, biedt dat meer kansen op slagen. De voordelen die je zal hebben met een chic uitgeruste nieuwbouw laten meestal gauw de nadelen van het hele bouwproces vergeten. De kaarten liggen anders als je bijvoorbeeld nieuwe didactische wegen van aanpak wil inslaan. Oude methodes worden dan afgewogen tegenover de nieuwe en er is  angst om het oude vertrouwde te verlaten. Onbekend is wel degelijk onbemind?

Wat kost dit ons?

Uit de ondersteuningsvragen bij een burn-out blijkt vaak dat onderwijspersoneel zich overvraagd voelt. Er is niet alleen de lesopdracht, er zijn ook de vele bijkomende taken, verwachtingen en daarmee gepaard gaande planlast die een uitputtingsslag veroorzaken. Tijd en mentale energie zijn met andere woorden belangrijke onderdelen in een veranderingsproces. Het nut van een verandering laten inzien, vraagt tijd en overleg. En goed overleg vraagt veel energie van het schoolbeleid, van de leraren onderling en in teamverband, van de leerlingen en hun ouders. 

Respect voor bezwaren

In een veranderingsproces is het belangrijk dat de betrokkenen voelen dat ze gerespecteerd worden in de bezwaren die ze uiten rond de geplande veranderingen. Het schoolbestuur neemt veel vrees weg bij de oudere leraar die de nieuwste ICT-toepassingen met argusogen bekijkt, als hij hoort dat het op maat bijscholingen en assistentie voorziet. De gevolgen van een bestuurlijke schaalvergroting begrijpelijk voorstellen, neemt veel vragen en onvrede rond tewerkstellingsperspectieven weg. Als mensen zich beluisterd voelen, zijn ze blij dat men rekening hield met hun bedenkingen. Of, ze kunnen beter leven met de voorgestelde verandering.

Het valt op dat veranderingen op zich vaak wel op begrip kunnen rekenen. Maar, dieperliggende persoonlijke redenen liggen dan aan de basis van iemands onvrede, zoals in het voorbeeld van de oudere leraar. Hij verzet zich niet tegen nieuwe ICT-toepassingen op zich. Integendeel, hij wil wel, maar voelt zijn onmacht om zich deze toepassingen eigen te maken tenzij … hij goede hulp krijgt. 

Verandering in denken leidt tot verandering in doen

We vinden deze uitspraak niet uit maar ‘ontlenen’ ze uit een interview met een preventieadviseur op een school. Als geen ander weten zij dat veranderingsprocessen een mentale switch vergen. Die doelstelling vereist dat je luistert naar en rekening houdt met de redenen waarom iemand weerstand toont tegenover datgene wat nieuw is. Doe je dat niet, dan geeft dat aanleiding tot verzet. En daarmee gaat (opnieuw) veel tijd en energie verloren. 

Benieuwd naar meer tips van COnneCt? Bekijk het overzicht van alle artikels die je kunnen helpen bij je functioneren in onderwijs.