Op 20 en 21 november 2025 organiseert ACV Openbare Diensten haar vijfjaarlijks congres. Tijdens deze editie ligt onze focus op ledenzorg en het engagement van onze vele militanten op de werkvloer. Want die militanten zijn natuurlijk enorm belangrijk om goede ledenzorg te kunnen voorzien.
Als vakbond beseffen we heel goed dat we onze militanten hard nodig hebben. Voor veel leden zijn zij immers het eerste aanspreekpunt in het geval van vragen of problemen op het werk. Militanten voelen ook aan wat er leeft op de werkvloer en op basis van die info beslissen we waar we campagne rond moeten voeren.
Een groots opgezet congres vraagt natuurlijk een grondige voorbereiding. Om ons daarbij te helpen, schakelden we Hitch in. Zij ondersteunen de non-profitsector rond engagement en intrinsieke motivatie. Sam Geleyn is coach leiderschap en organisatieontwikkeling bij Hitch.
“Voor de vakbond wordt het lastiger om mensen te motiveren voor een actieve rol binnen de vakbond. De groep mensen die mee de kar trekt, wordt kleiner en is vaak ouder. Er is dus nood om die groep te verbreden.
De afgelopen maanden organiseerden we 38 rondetafelgesprekken om met de basis te spreken over hoe zij de militantenwerking vandaag en in de toekomst zien. De groepen bestonden zowel uit leden die al geruime tijd actief zijn, nieuwe militanten en oud-militanten, niet-leden en zelfs mensen vanuit werkgevershoek. Dit leverde nieuwe ideeën op en verhoogt de betrokkenheid van nieuwe mensen. In een volgende fase gaan we verder werken op thema’s die tijdens de gesprekken aan bod kwamen.”
Hoe zou jij het engagement van militanten beschrijven?
Sam Geleyn: “Er is nog veel idealisme en geloof in het belang van de vakbond. Militanten hebben over het algemeen een groot rechtvaardigheidsgevoel en willen zich inzetten voor iets dat hen overstijgt. Maar tegelijk voel je dat het steeds moeilijker wordt om het vol te houden. Dat heeft voor een deel te maken met het groeiend individualisme in de maatschappij. Mensen engageren zich veel minder op lange termijn en veel meer ad hoc. Daarom is het gelaagd aanbrengen van engagement heel belangrijk voor organisaties als de vakbond. De weinig genuanceerde manier waarop veel media de vakbonden afschilderen kan ook een ontmoedigende factor zijn. Er worden veel zaken verwezenlijkt die niet naar buiten komen wat kan leiden tot een afnemende fierheid. Terwijl er juist zoveel redenen zijn om wel fier te zijn.”
Hoe zou men een goede ledenzorg moeten aanpakken?
“Grote traditionele organisaties hebben vaak grote structuren waardoor het soms wat langer duurt voor je iets in beweging krijgt. Daarom trekken we in dit traject de kaart van de militant. Als die zich gesterkt voelt binnen de organisatie, dan gaat die uiteindelijk goed voor de leden zorgen en nieuwe leden aantrekken.”
Komen jullie met adviezen?
“Nee, maar volgend jaar starten we vanuit verschillende thema’s van de rondetafelgesprekken pilootprojecten op. Het zou fout zijn dat wij zeggen wat de vakbond moet doen. De kracht zit juist in de mensen die ze hebben en daarom is het beter dat zij mee het antwoord bedenken en uitproberen. Dan heb je meer kans dat het tegemoetkomt aan de lokale noden en het geeft de militanten meer drive. Ik heb het gevoel dat de geest daar rijp voor is bij ACV Openbare Diensten.”
Ook interesse om militant te worden?
Voor veel mensen zijn vakbonden misschien een ver-van-hun-bedshow, maar het zijn wel de vakbonden die zorgden voor bijvoorbeeld betaalde vakantie of een minimumloon. Verbeterde arbeidsvoorwaarden komen soms tot stand door stakingen, maar veel vaker zijn ze het resultaat van sociaal overleg: besprekingen tussen vakbonden en werkgevers. Het zijn de militanten die het in dat sociaal overleg opnemen voor hun collega’s.
Wat kan jij veranderen voor je collega’s?
Je luistert naar vragen en klachten van je collega’s. Je informeert hen en neemt het voor hen op bij je leidinggevende en het beleid. Maar je doet ook meer dan dat: je komt op voor een veiligere werkplek, betere werkomstandigheden, minder stress op het werk en een goed evenwicht tussen werk en privé.
Wat wordt er van je verwacht?
Een groot rechtvaardigheidsgevoel, een luisterend oor, goesting om bij te leren en een portie gezond verstand zijn meer dan genoeg. Bovendien kan je rekenen op opleiding en steun van ACV Openbare Diensten. Je vormt ook een team met de andere militanten in je organisatie die je met veel plezier zullen helpen.
Wat gaat mijn baas daarvan zeggen?
Een werknemersafgevaardigde die er wil zijn voor de collega’s, moet zich vrij kunnen bewegen om vakbondsactiviteiten goed uit te voeren. Juist daarom ben je beschermd door de wet. De werkgever kan je niet ontslaan of van afdeling veranderen omdat je de belangen van de werknemers verdedigt. De uitoefening van je syndicaal mandaat mag promoties of bevorderingen niet in de weg staan.