Bye bye telewerk?

Anja Van den Broeck is professor aan de KU Leuven bij de onderzoekseenheid Work and Organisation Studies: “Vroeger werd telewerk in de wetgeving omschreven als een gunst van de werkgever aan de werknemer. Dat is niet veranderd, maar werknemers zijn telewerk als een soort recht gaan beschouwen. Zeker bij aanwervingen speelt een dergelijk werknemersvoordeel een grote rol.” We horen steeds luider de roep om weer naar de werkvloer te komen. “De afbouw van het telewerk hangt in de lucht. Werkgevers vrezen dat het moeilijk wordt de organisatie draaiende te houden als er zoveel ongecoördineerd en ongeregeld van thuis uit gewerkt wordt. Ze worstelen ook met het feit dat het moeilijker wordt om een identificatie met zowel het team als met de organisatie te creëren. Als de banden tussen de werknemers verzwakken, beïnvloedt dat de teamprestaties, vrezen ze. Zeker als iemand van collega’s afhankelijk is, kan dat nefast zijn. Ook wat betreft de kennisdeling. Die verliep vroeger ad hoc, bij wijze van spreken aan de koffiemachine en veel minder via digitale weg. Wie bijvoorbeeld op kantoor zat te vloeken op een Excel-sheet, kreeg al gauw hulp van en collega ernaast.

Het is heel dubbel. Langs de ene kant vinden mensen thuiswerk heel comfortabel omdat ze werk en privéleven beter kunnen combineren. Tegelijk wordt het sociale aspect en de structuur van de werksituatie gemist. We weten nog vanuit de pandemie dat mensen die een goed ritme vonden om de werkdag te starten en te eindigen, veel minder negatieve ervaringen hebben met thuiswerk dan mensen die daar moeilijker hun weg in vinden.”

Bestaat er een ideale formule?

“We hebben ze nog niet gevonden. Voor de pandemie bleek uit een uitgebreide studie dat als je meer dan twee dagen per week thuiswerkt de sociale relaties minder vlot lopen. Op basis daarvan werd twee dagen als maximum aanbevolen. Maar dat is een studie uit 2007 en in die tijd is er natuurlijk heel wat veranderd. Tegelijk staat meer digitaal verkeer nog altijd niet gelijk aan sociaal contact. Vandaag weten we eigenlijk niet wat het meest geschikt is: twee of drie dagen.”

Als er gekozen wordt, dan zijn dat altijd dezelfde dagen. Dan heb je op andere dagen ook niet voldoende mensen in je team.

“Dat klopt. Komt nog bij dat veel organisaties hun werkomgeving veranderden, waardoor er niet genoeg werkplekken zijn voor iedereen. Welke dagen het meest geschikt zijn? Dat is moeilijk. We merken uit onderzoek dat hoe je die dagen invult heel belangrijk is. Een typische kantoordag zit meestal helemaal volgepakt met meetings, dan zitten de mensen uiteindelijk ook weer de hele tijd achter hun computer. Dan is er van sociaal contact ook geen sprake. Wat mensen wel motiveert is face-to-face communiceren, zowel over koetjes en kalfjes als over het werk. Het geeft meer structuur aan de job: minder onduidelijkheden, meer sociale steun. In plaats van te focussen op hoeveel en op welke dagen, zou ik eerder kijken naar wat organisaties verwachten van wat er gebeurt op kantoor. Werknemers komen nu eenmaal makkelijker wanneer ze de meerwaarde ergens van inzien.”

Wat maakt thuiswerk zo aantrekkelijk?

“Een van de grootste redenen is de mobiliteit. Belgen pendelen heel veel en zijn over het algemeen best lang onderweg. Voor veel mensen is dit een bron van stress. Een ander pluspunt van thuiswerken is de rust en minder afleiding door collega’s. Tegelijk is het zoeken naar een goede balans om bereikbaar te zijn en geconcentreerd te werken. Technologie speelt daar een grote rol in. Maar we onderschatten de stress die technologie met zich mee kan brengen.”

Hoe gaan we met die technostress om?

“Het kan een oproep zijn om te experimenteren. Om bijvoorbeeld met gesloten deuren te werken, waarbij men bijvoorbeeld in de namiddag niet bereikbaar is. Of om tussen 10 en 12 in stilte te werken. De wetgeving rond deconnectie is duidelijk, maar hoe gaan we daar tijdens de werkuren mee om?”