OCMW IN NOOD

Enkele anonieme getuigenissen

"Wij willen mensen helpen, kansen bieden, maar daar gaan we in de toekomst geen tijd meer voor hebben."

Meer en meer mensen dreigen met het nieuwe regeerakkoord uit de boot te vallen. Ze zien hun kansen om menswaardig te kunnen meedraaien in de maatschappij verkleinen. Maar mensen kiezen er echt niet voor om (langdurig) ziek te worden. En ook langdurig werkloos zijn is geen bewuste keuze voor de meesten. Wij zien voortdurend mensen die hun best doen om geactiveerd te raken, maar waarvoor het altijd een verhaal van vallen en opstaan zal blijven. 

Binnen het OCMW geloven wij nog steeds heel hard in het geven van kansen aan mensen, hen op weg te helpen, mogelijkheden zoeken, een traject op maat uit te stippelen ... Maar zoiets vraagt tijd, tijd die we nu al bijna niet hebben en waar we in de toekomst helemaal niet op zullen kunnen rekenen. Met de vele nieuwe dossiers die op ons gaan afkomen gaan we helemaal geen ruimte meer hebben om mensen goed te kunnen helpen.

Als maatschappelijk werkers hebben wij ook onze limieten. Ook wij vallen ziek. En wat dan? Vervanging vinden is echt niet evident als iedereen al overbevraagd is.

"Huisbezoeken zijn kort en missen vaak de diepgang die nodig is om echt een meerwaarde te bieden."

Door de hoge werkdruk binnen het OCMW hebben we het steeds moeilijker om preventieve taken uit te voeren. Met preventieve taken proberen we schulden en uithuiszettingen te voorkomen of goedkopere alternatieven aan te bieden voordat cliënten andere keuzes maken. Maar die zijn vaak niet haalbaar. We missen de tijd om mensen terug te bellen, wat zorgt voor vertraging in hulpverlening en frustratie bij cliënten. Huisbezoeken kunnen we nog uitvoeren, maar ze zijn kort en missen vaak de diepgang die nodig is om echt meerwaarde te bieden. Het controleren van sollicitaties wordt ook steeds moeilijker; als het correcte aantal is ingevuld, wordt het vaak als voldoende beschouwd, zonder verder in te gaan op de kwaliteit of diepgang. Het zorgoverleg met andere instanties wordt steeds lastiger door de tijdsdruk, wat de samenwerking en de kwaliteit van de zorg nadelig beïnvloedt. Door de hoge werkdruk wordt het ook steeds moeilijker om cliënten opnieuw effectief te integreren in de maatschappij.

"Ik weet dat die koffie voor deze cliënt zoveel meer betekent."

Budgetbeheer is een essentieel onderdeel van sociaal werk. Een cliënt van mij had het na het overlijden van zijn vrouw erg moeilijk. Hij bouwde verschillende schulden op en ontwikkelde een alcoholverslaving. Toen hij zich bij ons aanmeldde was hij dan ook volledig op. Hij had ondertussen ook nog gehoord dat hij aan prostaatkanker leed.

Maar wij maakten een strak budgetplan op en een tweewekelijkse afspraak met zijn maatschappelijk werker deden hem voor een stuk herleven. Vervolgens kreeg hij te maken met een nieuwe tegenslag: door een dropvoet kon hij niet langer naar het OCMW komen. Dus bezorgde hij ons wekelijks een handgeschreven briefje, dat doet hij vandaag nog steeds. Maar hij raakt steeds meer geïsoleerd. Iemand van Familiehulp komt twee keer per week een paar uurtjes langs, dat is vaak zijn enige sociaal contact. 

Tegenwoordig belt hij mij iedere vrijdag eventjes. Dat gesprek eindigt hij vaak met "je moet dan maar eens passeren voor een koffie", snel gevolgd door "maar ik weet dat je het druk hebt en dat je andere cliënten je meer nodig hebben dan ik". Dat komt redelijk hard binnen, want ik weet dat die koffie voor hem zoveel meer betekent dan enkel de warme drank die het is. 

"Beste regering, hebben jullie ook al even aan ons gedacht?"

Ik ben blij dat mensen hun weg naar ons vinden en ik probeer oprecht om met elke hulpvraag aan de slag te gaan. Verbinding, eigen kracht, verantwoordelijkheid, menswaardig leven ... zijn waarden die kenmerkend zijn voor maatschappelijk werk en die wil ik heel graag nastreven. Helaas stel ik meer en meer vast dat ik enkel brandjes kan blussen en hoop op kleine wonderen in mijn dossiers. De tijd ontbreekt me om samen met mijn cliënten de juiste stappen vooruit te zetten. ALS we al stappen vooruit kunnen zetten, want voor alles zijn er intussen ook wachtlijsten (jeugdzorg, kinderopvang (geen kinderopvang = niet kunnen werken) …).

Beste regering, hebben jullie bij de recente beslissing van maximum 2 jaar werkloosheidsuitkering ook even aan ons gedacht? Waar denk je dat mensen gaan aankloppen voor hulp? Wordt de keuze gemaakt voor een grote toename van het aantal leefloondossiers of laten we mensen zonder inkomen gewoon aan hun lot over? 

Welke keuze er ook gemaakt zal worden, wij zullen als maatschappelijk werkers nog meer mensen in de meest precaire situaties moeten helpen. Wat VDAB, interimbureaus of andere arbeidstrajectbegeleiders niet lukt, zal nu van onze dienst verwacht worden. Ik ga alvast op zoek naar een opleiding om te leren toveren, want blijkbaar is dat wat de regering van mijn collega’s en mij verwacht.

"Het moet behapbaar blijven. En met de plannen die nu op tafel liggen, maken we ons binnen het OCMW ernstig zorgen."

Als maatschappelijk werker kan je voor de mensen echt een verschil maken. We helpen meten na een tegenslag, een onverwacht overlijden van een kostwinner, een scheiding ... In onze spreekkamers komen alle maatschappelijke problemen aan bod.

Ik ben heel fier en blij om deze job te mogen doen en ik zie mijzelf niet snel iets anders doen.

Maar het moet behapbaar blijven. En met de plannen die nu op tafel liggen, maken we ons binnen het OCMW ernstig zorgen. Er is nu al een enorm verloop van sociaal werkers. Er zijn collega's die vol goede moed beginnen, het na één jaar bekeken houden, of uitgeblust uitvallen. 

Als wij de meest kwetsbaren in onze maatschappij verder willen beschermen, dan hebben we juist méér middelen nodig.

Maar door de werkloosheidsuitkering te beperken in de tijd vrezen we een enorme toename in het aantal aanvragen bij ons. Daar hebben we nu gewoon geen ruimte voor, we zitten nu al op ons tandvlees.

"Mensen moeten soms maanden wachten op hun leefloon en raken gefrustreerd."

Werken in een OCMW betekent mensen helpen die in moeilijkheden zitten. Dat is althans hoe ik mijn job ooit zag. Maar de realiteit vandaag is hard: steeds vaker word ik geconfronteerd met agressie. Mensen moeten door de hoge werkdruk soms maanden wachten op hun leefloon en raken gefrustreerd. Die frustratie slaat om in woede, en wij – als sociaal assistenten – staan in de vuurlinie.

Wekelijks moet de politie tussenkomen in onze wachtzaal. Beledigingen, bedreigingen, soms zelfs fysieke aanvallen – het is allemaal deel geworden van onze werkdag. Het respect voor ons beroep neemt af, net zoals we dat zien bij medische hulpverleners, brandweerlieden en de politie. We zijn niet langer de hulpverleners die mensen ondersteunen, maar de gezichten van een systeem dat tekortschiet.

Elke ochtend als ik op het werk aankom, vraag ik me af: wat zal er vandaag weer gebeuren? Welke woede zal er op mij afkomen? Hoe zal ik mijzelf en mijn collega's beschermen? De stress begint nog voor de werkdag start. Ik wil gewoon mijn job doen, maar onder deze omstandigheden wordt dat steeds moeilijker.