De nationale staking is een redelijke repliek op de opgestoken middenvinger van de regering

De opiniërende intelligentsia bediende zich bij de aankondiging van de volgende trap vakbondsacties weer overvloedig van de bekende recepten om het belang van sociaal protest te neutraliseren. Nochtans ligt de politieke weg vooruit voor het grijpen in dit land, met zijn uitzonderlijk sterk georganiseerde en eensgezinde werknemersbeweging.

Daarvoor zijn nodig: de behendigheid van het sociale overleg (iets waarin premier Bart De Wever en zijn partij, de N-VA, weinig ervaring hebben willen opdoen), strategisch inzicht (waaraan het onze premier allerminst ontbreekt), én de Vlaamse bereidheid om echte compromissen te sluiten – in het belang van de duurzame stabiliteit voor ons sociale model. De Wever heeft daarmee troeven in handen waarmee hij zichzelf het lot van de Franse president Emmanuel Macron zou kunnen besparen en zelfs geschiedenis zou kunnen schrijven in Europa.

Belgische vakbondsvertegenwoordigers zijn behalve sociaal geëngageerde gangmakers ook beroepsonderhandelaars die dag in dag uit compromissen sluiten. Het nobele evenwicht tussen ideologie en pragmatiek is een basiscompetentie in de Belgische vakbeweging, van ondernemingsoverleg via de sectoren tot op het nationale niveau.

Deze week nog klopten de vakbonden met de werkgevers een afspraak af rond het aangepaste voortbestaan van landingsbanen, ook door werkgevers erkend als een noodzakelijk recept bij langer wordende loopbanen. Het gratuite verwijt als zouden vakbonden in actiemodus gaan vanuit een dwangmatig en achterlijk vasthouden aan rituelen uit het verleden, getuigt van weinig inzicht in de processen die nodig zijn om bij diep tegengestelde belangen toch een gedragen weg vooruit te vinden.

Wie thuis is in de dynamiek van sociaal overleg die ons land al decennialang een stabiliteit garandeert die andere landen ons benijden, weet dat staking voor vakbonden nooit een gewenst, altijd een noodgedwongen scenario is. Een stakende werknemer met een gemiddeld loon lijdt die dag een kleine 100 euro inkomensverlies om zijn gewicht in de politieke schaal te werpen.

Op een presenteerblaadje

Aan elke staking gaan tien rondjes ludieke acties, symbolische bijeenkomsten, mediatieke pogingen vooraf. U hebt er nooit iets van gemerkt? Dat is precies mijn punt. Zoals sociologe Valeria Pulignano (KU Leuven) het formuleerde: “Sterke sociale instituties maken van potentieel ontwrichtend conflict een bron van stabiliteit. Sociaal overleg fungeert als buffer tegen sociale onrust en als katalysator voor aanpassing en innovatie. Zonder overleg verdwijnt conflict niet: het verplaatst zich naar de straat.”

Wie wil zien waar dat soort ontkenning toe leidt, moet maar even kijken naar wat in Frankrijk gebeurt. Macron blinkt uit in arrogantie en negeert de verzuchtingen van de lagere middenklasse. Dat levert chaos op en spreidt het bedje voor extreemrechts.

Zoek niet verder naar recepten om die Europese verrechtsing en polarisatie een halt toe te roepen. In België bieden de sterke vakbonden ze op een presenteerblaadje aan. Een nationale staking zou het signaal moeten zijn om constructief te kanaliseren wat zich anders destructief laat gelden. Neem de roep naar meer billijkheid ernstig. Het eentonige riedeltje dat de vakbonden geen alternatief aanbieden om de begroting te doen kloppen, is naast de kwestie.

Onnodige provocaties

De opgestoken middelvinger van de federale regering schuilt hierin: een aantal ingrepen die de sociale rechtvaardigheid van een compromis zouden kunnen vergroten, worden manifest genegeerd, en enkele totaal onnodige provocaties raken niet van tafel. Denk aan de extreme flexibilisering van contracttypes – niemand wenst zijn kinderen de uurroosters toe die deze regering mogelijk maakt.

Wie het ernstig meent met de bescherming van ons sociale model, ziet er ook op toe dat de inkomsten van dat model gevrijwaard blijven. Deze regering laat onze sociale zekerheid nóg verder leegbloeden, met de uitbreiding van flexi-jobs, studentenjobs en werkgeversvrijstellingen. Dat maakt het discours over het “algemeen belang” totaal ongeloofwaardig.

De gevolgen laten zich voelen in de actiebereidheid. Wie er op 14 oktober bij was in de straten van Brussel, weet dat we die dag in dit land de grootste mobilisatie van de 21ste eeuw beleefden. Iedereen die enige ervaring heeft met massabetogingen in Brussel, weet dat het officiële cijfer van 80.000 manifestanten lachwekkend is. Dat we dat perceptiegevecht als vakbeweging bij voorbaat verliezen, maakt het gevoel van onmacht en frustratie bij de achterban alleen maar groter.

De Wever vond het die dag opportuun om als enige repliek een foto van Margaret Thatcher te posten, die met haar ijzeren rigiditeit de Britse vakbonden een nekslag toebracht en de middenklasse definitief op het spoor van verarming en sociale achteruitgang zette. Wie mist er dan kansen om een uitweg uit het sociale conflict te vinden?

Het zou nochtans mogelijk moeten zijn. De Wever is als regeringsleider intelligenter dan Macron, én hij heeft minder last van een oversized ego. Wat houdt hem tegen om zich boven het conflict te verheffen, vakbonden en hun representativiteit ernstig te nemen en zich op te werken tot de uitzondering in Europa die erin slaagt stabiel beleid te voeren?

Lieveke Norga
Algemeen-secretaris ACV Puls, grootste centrale ACV - actief in diensten, retail, logistiek en non-profit