Zonder tankstations en vangrails worden loopbanen gevaarlijke snelwegen

Waarom een loopbaanmars nodig is op 14 oktober?  

 De Arizona-regering maakt van onze loopbaan een snelweg waar de snelheid steeds verder wordt opgedreven. Afritten, tankstations en rustplaatsen sluiten, vangrails verdwijnen, en de eindbestemming lijkt telkens verder weg te schuiven. Het gevolg is voorspelbaar: meer ongelukken, kettingbotsingen en stilstand op de pechstrook. De prijs van die keuzes betalen we collectief in levenskwaliteit, maar ook in oplopende kosten voor ziekteverzekering en leeflonen. De rit wordt een ratrace, en dat voelt iedereen.  

Tijd voor tijd 

De jongste generatie werkers zoekt terecht, tegen de stroom in, naar manieren om de balans te herstellen en naar alternatieven voor de ongelijk verdeelde mogelijkheden en kansen. Ook werkgevers worstelen met de hyperindividualisering van ‘tijd’. Het is ook voor hen een  complexe puzzel met alsmaar meer en kleinere stukken. Collectieve oplossingen zorgen voor meer plan- en voorspelbaarheid.  

De pensioenhervorming wil besparen door mensen meer en langer te doen werken. De pensioenmalus is de alleronrechtvaardigste manier die je kan bedenken om mensen langer te doen werken. Het systeem treft exact mensen, die tijdens hun loopbaan al het meest hebben geworsteld, nog eens opnieuw in hun portemonnee. Ze worden financieel gestraft voor een lot dat ze eerder ondergingen dan actief zelf kozen. De pensioenmalus is een afwijzing van hun levenskwaliteit. Deeltijds werk wordt afgestraft, hoewel het een belangrijk instrument is voor gezinnen die doorheen verschillende levensfasen hun gezin doen draaien.  

Tegelijkertijd worden de contractuele spelregels rond arbeidstijd ingrijpend aangepast. Nachtarbeid goedkoper maken zal misschien een paar e-commerce-bedrijven toelaten meer winst te boeken, maar wie wordt daar maatschappelijk beter van? Werknemers worden tegen wil en dank gemanoeuvreerd naar nog kleinere en slechter combineerbare banen, met minder compensatie voor werk op ongezonde en gezinsonvriendelijke uren.  

Accordeoncontracten met pieken tot 12u per dag of 50u per week maken jobs nog flexibeler en onleefbaarder en leiden bovendien tot regelrecht inkomensverlies. Flexibiliteit die nu betaald wordt, wordt gratis. Dat kan voor een winkelbediende in een kledingketen al makkelijk oplopen tot 180 euro bruto per maand. 

Het moet anders 

Wie méér mensen aan de slag wil krijgen en houden, zorgt voor een houdbaar tempo en voldoende rustmogelijkheden. Dat vergt inderdaad een investering, maar wel één die opbrengt, in werkplezier, levenskwaliteit, én in de begroting. Het tempo verlagen naar een werkbare loopbaan, is volstrekt haalbaar. Het vergt evenwel andere keuzes. Het kan door een geleidelijke en planmatige verlaging van de gemiddelde arbeidsduur, bijvoorbeeld naar 35 uur tegen 2030 en 32 uur tegen 2040.  

Zo’n arbeidsduurvermindering is de meest rationele manier om de te verwachten productiviteitswinst van de komende twee decennia, onder andere door integratie van kunstmatige intelligentie in werkprocessen, om te zetten in vooruitgang in het leven van iedereen. Het is bovendien een vanzelfsprekende (zij het enigszins laattijdige) aanpassing van onze arbeidsmarkt aan het tweeverdienersmodel, dat decennia geleden het kostwinnersmodel verving. Ook voor het oplopend aantal éénoudergezinnen is een stapsgewijze vermindering van de arbeidsduur zonder loonverlies cruciaal om op een sociaal rechtvaardige manier te kunnen aanhaken.  

Jouw tijd is goud waard 

Als we onbetaalde zorgarbeid meerekenen (denk aan: kinderen grootbrengen in een alsmaar veeleisendere context, mantelzorg voor een verouderende bevolking) werken we sinds de jaren ‘80 gemiddeld op gezinsniveau weer evenveel als in de jaren ’30 – dus vóór de vakbonden betaalde vakantie en de 40-urenweek wisten af te dwingen.  
Door deeltijds werk af te straffen in de pensioenberekening, door flexijobs te veralgemenen, door overuren aan te moedigen en de toenemende hoeveelheid studentenwerk te normaliseren, drijft deze regering de betaalde werkuren op gezinsniveau nog verder op, terwijl we met z’n allen aanvoelen dat het tegenovergestelde nodig is als we voor levenskwaliteit kiezen.  

Duurzame levenskwaliteit is essentieel voor onze samenleving én economie – al verliezen we dat door de waan van de politieke dag al te makkelijk uit het oog. Een regeringsbeleid dat burgers van vandaag en morgen doet inboeten aan werkplezier, ruimte voor relaties en zelfontplooiing, haalt doel en middel moedwillig door elkaar. Het laat de belangen van kapitaal en vermogen primeren op het mensengeluk van werkers zoals jij en ik. Het mantra dat deze keuzes ingegeven zouden zijn door een zorg voor volgende generaties, zet de realiteit op haar kop. Het zijn precies de jongste werknemers en hun gezinnen die de hoogste tol betalen voor het uitgetekende beleid.   

Samen in overleg naar duurzame loopbanen 

Op 14 oktober eisen we daarom solidair, over de generaties en statuten heen, dat Arizona haar contraproductieve en onevenwichtige ingrepen stopt. De snelheid op de racebaan die onze loopbaan is, moet naar beneden. En tankstations, rustplaatsen, afritten en vangrails hebben wel degelijk hun belang om ongelukken te vermijden.  

Als vakbond zijn we de aangewezen copiloot om in sociaal overleg te sleutelen aan duurzame loopbanen vandaag én morgen. Samen gaan we vooruit.  

Lieveke Norga
Algemeen secretaris ACV Puls