Ongewenst (seksueel) gedrag op de werkvloer

Ongewenst gedrag bestaat in oneindig veel vormen. Het kan gaan om conflicten, pesterijen, discriminatie, seksueel grensoverschrijdend gedrag, agressie,…

Je kan ongewenst gedrag ervaren door iedereen.  De persoon die het gedrag stelt kan een leidinggevende of collega zijn, maar ook klanten, patiënten of externen stellen soms dit gedrag.   Zij beseffen niet altijd dat zij ongewenst gedrag vertonen.

• Waar ligt de grens?

Waar ligt de grens tussen bijvoorbeeld het is maar om te lachen' en pesterijen?  In essentie komt het op dit neer: de grens van de ander is de maatstaf. 

Ongewenst gedrag bestaat in oneindig veel vormen. Het kan gaan om conflicten, pesterijen, discriminatie, seksueel grensoverschrijdend gedrag, agressie,…

Ongewenst seksueel gedrag is moeilijk te definiëren. Het kan zowel verbaal als fysiek zijn, van een foute grap, intimidatie, een vermeend compliment of een macho bedrijfscultuur tot inbreuken op de fysieke integriteit – ongewenste aanrakingen of erger. Ook digitaal kan er ongewenst seksueel gedrag gesteld worden, bijvoorbeeld door ongepaste berichtjes of foto’s.

Je kan ongewenst gedrag ervaren door iedereen. De persoon die het gedrag stelt kan een leidinggevende of collega zijn, maar ook klanten, patiënten of externen stellen soms dit gedrag. Zij beseffen niet altijd dat zij ongewenst gedrag vertonen.

Waar ligt de grens tussen ‘een compliment' en ongewenst seksueel gedrag?  In essentie komt het op dit neer: de grens van de ander is de maatstaf. 

Een kwart van de werknemers en bijna een vijfde van de zelfstandige ondernemers in Vlaanderen geeft bij de werkbaarheidsmeting 2019 aan dat ze in het afgelopen jaar op de werkplek het slachtoffer waren van intimidatie, pestgedrag, fysieke agressie of ongewenst seksueel gedrag. Dat is meer dan bij de vorige meting in 2016.

Het verschil tussen mannen en vrouwen is het grootst voor ongewenst seksueel gedrag: 1,2% van de mannen en 5,9% van de vrouwen rapporteren dat ze hier persoonlijk mee geconfronteerd werden tijdens het werk. Het hogere slachtofferpercentage bij vrouwelijke werknemers is voor een groot deel te verklaren door hun dominante aanwezigheid in zogenaamde contactberoepen.

Zo deed ACV Voeding en Diensten in 2017 een enquête waaruit bleek dat maar liefst één op drie werknemers -doorgaans vrouwen- in de dienstenchequesector al te maken had met grensoverschrijdend gedrag. Deze werknemers zijn zeer kwetsbaar. Ze werken vaak alleen, in het huis van hun klant, die ook opdrachtgever is.

Ben je slachtoffer of getuige van ongewenst gedrag, dan is het belangrijk dit te melden bij je werkgever.  HIj is immers  wettelijk verplicht om maatregelen te treffen in geval van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag. Het kan interessant zijn om je arbeidsreglement te raadplegen voor specifieke afspraken binnen jouw bedrijf. 

Is je leidinggevende betrokken partij, is jullie vertrouwensband niet optimaal of heb je het gevoel dat er niet naar je wordt geluisterd? Dan kan je natuurlijk ook terecht bij je personeelsdienst.

Wil je liever anoniem aan de slag of wil je verzekerd zijn van voldoende discretie, dan kan de vertrouwenspersoon dus een goede gesprekspartner zijn.  Hij/zij is opgeleid in het omgaan met vertrouwelijke informatie, kan raad geven en bemiddelen op de werkvloer. 

Stap je liever niet naar de vertrouwenspersoon of interne preventieadviseur? Misschien heeft je bedrijf geen vertrouwenspersoon? Of je merkt dat de feiten ernstig zijn en het gedrag zich blijft herhalen? 

Dan is het zeker zinvol om de hulp van je externe preventiedienst in te schakelen. Je kan er steeds (anoniem) terecht bij de preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPS) voor een gesprek:

• Meestal gaat het om een een vertrouwelijk én anoniem gesprek of  informele interventie.
• Je kan er ook voor opteren om een formele tussenkomst aan te vragen. Soms geniet je dan ontslagbescherming.

Meer informatie?

• Neem contact op met je ACV-vakbondsafgevaardigde of maak een afspraak via www.afspraakACV.be.
• Geen idee wie je externe dienst is? Zoek het op in je arbeidsreglement of raadpleeg online via www.seed-connect.be.

Vergeet niet de vakbondsvertegenwoordigers in je onderneming in te lichten.  Zij spelen een belangrijke rol in het aankaarten van ongewenst gedrag:

• De ACV-vertegenwoordigers gaan vertrouwelijk om met je verhaal, kunnen je persoonlijk advies geven en/of doorverwijzen naar de juiste instanties.
• Zij vertegenwoordigen ook de werknemers in het sociaal overleg met de werkgever. Ze zetten er knelpunten op de agenda, brengen adviezen uit of sturen aan op (preventieve) maatregelen tegen ongewenst gedrag.

 

Word je geconfronteerd met ongewenst gedrag?  Neem dus zeker contact op met je ACV-vakbondsafgevaardigde of maak een afspraak via www.afspraakACV.be.

Reageert een getuige op ongewenst gedrag, dan is de kans groot dat de veroorzaker stopt. Jij kan dus mee het verschil maken!   Het is van belang om onmiddellijk te reageren. Makkelijk? Neen. Noodzakelijk? Ja!

Zwijg niet, maar durf te reageren en geef steun.  Enkele tips: 

• Spreek de persoon die het gedrag stelt om te stoppen met wat hij of zij doet.  Geef aan dat je het gedrag afkeurt.
• Probeer de aandacht af te leiden door bijvoorbeeld tussen de twee personen in gaan staan. 
  
• Bied het mikpunt een luisterend oor aan en toon nabijheid
• Help je collega sterker te staan.  Moedig hem/haar aan het gedrag te melden, ga samen op zoek naar iemand die je collega vertrouwt, breng ook jouw verhaal bij de vertrouwenspersoon.

• Neem je collega's serieus

Luister naar je collega’s wanneer die hun grenzen aangeven. Breng altijd respect op voor die grenzen.

Je kan het gevoel hebben dat je niks verkeerds doet, maar neem een klacht serieus.  Je gedrag kan een enorme impact hebben op jouw collega’s. 

• Vraag je af waarom je het gedrag stelt

Vaak ligt de oorzaak van je  gedrag in gevoelens van onmacht of door een moeilijke werkomgeving, zoals bijvoorbeeld hoge werkdruk of herstructureringen.

Probeer je gevoel onder woorden te brengen bij iemand die je vertrouwt. Ook jij kan terecht bij professionele hulp om je discreet verder te helpen.  Lees verder bij 'Neem contact op met de externe preventiedienst'.