De saneringsplannen van de regering-De Wever: wie werkt, betaalt opnieuw de rekening

Dit opiniestuk van Lieveke Norga, algemeen secretaris van ACV Puls, verscheen vandaag in De Standaard
De regering-De Wever wil naar eigen zeggen “de zwaarste begrotingssanering uit onze moderne geschiedenis” doorvoeren. Ondanks mediagenieke verklaringen over “de sterkste schouders” zijn het vooral de werknemers, de gepensioneerden, de zieken, de werkzoekenden en de meest kwetsbaren die de rekening mogen betalen. “De belastingdruk op de werkende mensen ligt te hoog. De concurrentiekracht van onze ondernemingen staat onder druk”, luiden de eerste zinnen van het regeerakkoord.
Wat opvalt, is dat de regering-Michel krek hetzelfde discours opperde om de fameuze taxshift te kunnen realiseren: onze lonen heetten plots een “loonlast” voor de werkgever en die loonlast zou onze economie fnuiken. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) verlaagde vervolgens de patronale bijdragen op arbeid, waardoor de sociale zekerheid vandaag jaarlijks miljarden aan inkomsten verliest.
Die belastingverlaging zou zichzelf terugverdienen door jobcreatie, klonk het toen. Intussen is gebleken dat zo’n cadeau doorgaans rechtstreeks naar de aandeelhouders gaat. Dat zijn miljarden minder om onze levensstandaard te beschermen tegen inkomensverlies bij ziekte, ontslag of ouderdom. Als het doel van de taxshift was onze sociale zekerheid veilig te stellen, dan kunnen we dat een dure mislukking noemen.
Bedrijven droegen ooit 34 procent bij aan de sociale zekerheid, vandaag is dat gemiddeld nog maar 22 procent, berekende de denktank Minerva. Bovendien compenseerde de taxshift die belastingverlaging door een btw-verhoging op elektriciteit en hogere accijnzen op tabak, drank en diesel. De werkende mens betaalde dus een factuur voor de korting die de werkgevers kregen. Door de hogere prijzen versnelde bovendien de inflatie en zo resulteerde de taxshift nog een tweede keer in aanzienlijk koopkrachtverlies.
Voorwendsel om te snoeien
De studiedienst van ACV berekende dat het overheidstekort voor 2024 vrijwel samenvalt met de inkomsten die de staatskas door de taxshift misloopt, samen met de loonsubsidies die werkgevers kregen van diezelfde regering-Michel. En laat het begrotingstekort ook vandaag het heilige argument zijn waarmee de N-VA weer wil saneren in de sociale zekerheid. Wie werkt, betaalt opnieuw de rekening: langer en flexibeler werken, minder pensioen. De N-VA past hier een neoliberale truc toe: een belastingvermindering voor de werkgevers holt de sociale zekerheid aan de inkomstzijde uit en dat tekort gebruik je nadien als voorwendsel om te snoeien in de sociale zekerheid. Terwijl we net meer investeringen nodig hebben.
Met de hervormingen die Arizona wil doorvoeren, dient zich nu een herhaling van hetzelfde scenario aan, want de vooropgestelde terugverdieneffecten worden overschat. De voorgespiegelde nettoloonsverhogingen zullen werknemers cash betalen door de verdere afbouw van de sociale zekerheid: de ene hand geeft, de andere neemt het meteen terug.
Tegenover de inspanningen van de werknemers en hun sociale bescherming staat een schrale bijdrage van vermogenden en ondernemingen: de meerwaardebelasting en andere maatregelen vallen opvallend licht uit. En ook nu volgen er fiscale gunstmaatregelen zoals de lastenverlaging voor de lage lonen, waardoor de sociale zekerheid inkomsten verliest.
Arbeidssocioloog Christophe Vanroelen wees er hier gisteren al op: Arizona normaliseert de ‘scharrelbaan’: meer studentenjobs, meer flexi-jobs, deregulering van weekendwerk, nachtarbeid en overuren. Allerlei fiscale gunstregimes vrij van sociale bijdragen die een kwalitatief arbeidsstatuut verder ondergraven. Vooral vrouwen zijn daarvan de dupe, het recordaantal langdurig zieken zal daardoor niet afnemen. En zo is de cirkel rond.
Trumpiaanse verwarring
De regering-De Wever benadrukt bovendien dat ze de begroting nauwlettend in het oog wil houden. Maar hoeveel ze extra wil uitgeven, is nog niet duidelijk. Het valt dus te voorspellen dat ze de volgende jaren na elke begrotingscontrole opnieuw het snoeimes bovenhaalt. Is het huidige saneringsplan het eerste in een rij van vier besparingsrondes? Ook al vinden sommigen dat de verkiezingsuitslag nu een mandaat gaf aan de Arizona-coalitie om in consensus een beleid uit te zetten, dat een democratie nu eenmaal zo werkt, de inhoud van dat beleid ligt wel ver van de verkiezingscampagnes van vorige lente. Zo laat deze regering de vakbonden geen andere keuze dan al het mogelijke te doen om de werkende bevolking te organiseren in een tegenbeweging, om nog maximaal bij te sturen en erger te voorkomen.
Het valt ook te verwachten dat het democratische protest voor het behoud van onze sociale rechten, die we na een historische democratische strijd hadden afgedwongen, hier en daar als ‘ondemocratisch’ wordt weggezet. Dat typeert helaas de trumpiaanse spraakverwarring die onze tijdgeest verziekt. Het zal de vakbeweging er alvast niet van weerhouden haar verantwoordelijkheid te nemen. Een lichtpuntje: een breed publiek zal zo, wars van alle vakbondsbashing van de voorbije jaren, zien aan wiens kant syndicalisten staan.
Lieveke Norga