Ambtenarenpensioenen in het vizier

CD&V wil in het kader van haar ‘pensioenplan’ de ambtenarenpensioenen hervormen. 

Koen De Mey voorzitter van FCSOD (Federatie van de Christelijke Syndicaten der Openbare Diensten): “We pleiten er voor om de sociale bescherming op te trekken in plaats van - op basis van eenzijdige informatie - afgunst te voeden tegenover de ambtenaren”. 

“Met andere woorden: de ambtenarenpensioenen zijn niet te hoog, maar de privé-pensioenen zijn te laag en daar moet werk worden van gemaakt” voegt Jan Coolbrandt, Voorzitter van ACV Openbare Diensten daaraan toe. 

We gaan niet flauw doen over de ambtenarenpensioenen. Die zijn beter dan de werknemerspensioenen. Daarom willen we ze ook behouden. Een ambtenaar die met pensioen gaat, houdt gemiddeld 63% van z’n vroegere wedde over. Wanneer de gemiddelde gepensioneerde ambtenaar met een zuivere loopbaan als ambtenaar in 2020 zijn bankrekening checkte, zag die dat er maandelijks 2072,08 euro op z’n rekening gestort werd. Ook in 2020 betaalde een Vlaming gemiddeld 1796 euro voor een kamer in een woonzorgcentrum. De gemiddelde ambtenaar heeft dan net voldoende.  

In 2020 bedroeg het gemiddeld bruto rustpensioen van een ambtenaar met een zuivere ambtenarenloopbaan 2933,4 euro bruto. Van dat brutobedrag ontvangt de gemiddelde ambtenaar dus ongeveer 2/3e netto. 2933,4 euro bruto is een gemiddelde, niet iedereen heeft zo’n pensioen. Zo bedraagt het gemiddelde pensioen van een ambtenaar met een zuivere loopbaan in een Vlaams OCMW slechts 1866 euro. 20% van de ambtenaren met een zuivere loopbaan heeft een pensioen van minder dan 1500 euro bruto. Recent kwam bij ons een man aankoppen met een voltijdse loopbaan van 44 jaar bij een gemeente en de FOD justitie. Hij zal slechts een pensioen van 1457,5 euro ontvangen. Een gemiddelde verbergt de variatie die er achter schuil gaat.  

Het is ook belangrijk te weten wie er allemaal een ambtenarenpensioen ontvangt. Bijna de helft heeft er een loopbaan in het onderwijs opzitten. Het gaat dan vooral over hooggeschoolden met zeer lange loopbanen. Zij hebben de hoogste gemiddelde pensioenen: 3092 euro bruto. 34% van de ambtenarenpensioenen gaan naar de klassieke ambtenaren: 28% bij de federale en regionale overheidsdiensten, en 6% bij de gemeenten. Hun pensioen ligt heel wat lager en bedraagt gemiddeld respectievelijk 2564 euro en 2104 euro bruto per maand. Ten slotte hebben 17% van de gepensioneerde ambtenaren er een loopbaan op zitten bij de veiligheidsdiensten en het leger. Ze hadden vaak een gezagsfunctie en werden blootgesteld aan grote risico’s. Hun pensioen bedraagt gemiddeld 2899,27 euro bruto.

Wie in ons land als werknemer met pensioen gaat houdt gemiddeld 43,4% van z’n inkomen over. Onze werknemerspensioenen liggen daarmee ver onder het Europese gemiddelde van 54,3%5. Een werknemer met een zuivere loopbaan heeft een pensioen van 1374 euro bruto per maand, zonder rekening te houden met een eventueel aanvullend pensioen. Als die werknemer een man is bedraagt het gemiddelde 1586,6 euro. Bij vrouwen is dat 1077,1 euro per maand. De genderongelijkheid in het werknemersstelsel is nu eenmaal vier keer groter dan bij de ambtenaren. Netto ontving een gemiddelde werknemer met een zuivere loopbaan maandelijks 1255,45 euro, waarbij de mannen respectievelijk gemiddeld 1421,68 euro gestort kregen en de vrouwen gemiddeld 1022,28 euro. Het is overigens moeilijk om het pensioen van werknemers en ambtenaren in globo te vergelijken. De werknemerspopulatie is gemiddeld lager geschoold, heeft kortere loopbanen, is diverser en vooral de ongelijkheid is er veel groter. Een vergelijking moet gemaakt worden met vergelijkbare groepen. 

Gelukkig hebben vandaag 2/3e van de werknemers uitzicht op een aanvullend pensioen bovenop hun werknemerspensioen. Ook voor de meeste werknemers bij de overheid bestaat er – mede dankzij onze inzet - vandaag zo’n aanvulling. De meeste overheden betalen vandaag een bijdrage van 3% van het brutoloon. Maar om de kloof met een benoemde te dichten is 7% nodig. En er zijn nog steeds werknemers bij de overheid zonder aanvullend pensioen. 

Er stelt zich echter een probleem: de aanvullende pensioenen zijn zeer ongelijk verdeeld. Bij een recente studie heeft het Rekenhof vastgesteld dat 70% van de gerechtigden op een aanvullend pensioen slechts 10% van de uitkeringen ontvangen, terwijl 20% van de uitkeringen gaan naar de aanvullende pensioenen van 1% van de gerechtigden. En dat terwijl de overheid 2 miljard euro toesteekt aan het systeem. Misschien is het label ‘disproportioneel’ dat CD&V gebruikt voor de overheidspensioenen hier meer gepast.  

Voor 20% van de werknemers met een aanvullend pensioen, 468.674 gerechtigden, wordt gemiddeld 6,8% bijgedragen. Dat brengt hen op het niveau van de 439.882 gerechtigden op een ambtenarenpensioen. Voor 10% van de werknemers met een aanvullend pensioen wordt meer dan 5% bijgedragen8. Hun pensioen overschrijdt dat van de ambtenaren. De hoogste pensioenen zijn dan ook niet te vinden bij de ambtenaren. 

De CD&V zaait afgunst tegenover de ambtenarenpensioenen. Dat terwijl even veel werknemers met een aanvullend pensioen een zelfde pensioenniveau bereiken. Het echte probleem met de pensioenen in ons land is de globale zwakte van het werknemersstelsel en de zeer ongelijke pensioenopbouw binnen de aanvullende stelsels. De ambtenarenpensioenen laten net zien hoe het beter kan.