Waar gaan werknemers de vrijwillige overuren uitzweten?

Waar gaan werknemers de vrijwillige overuren uitzweten?

Auteur: Bart Vannetelbosch

Oktober 2025

Arizona breidt het bestaande systeem van vrijwillige overuren uit. In tegenstelling tot de gewone overuren geeft de meerderheid van deze uren geen recht op een toeslag en zijn ze fiscaal volledig vrijgesteld. Cui bono? Is dit netto voor de werknemer voordeliger dan gewone overuren? Hoeveel bedraagt de winst voor de ondernemingen, hoeveel het verlies voor de Belgische staat?

De werknemer komt er bekaaid van af. Met een brutoloon van 20 euro per uur houdt hij netto 269 euro over aan 10 gewone overuren met toeslag, slechts 200 euro aan 10 vrijwillige overuren. Een loonverlies van een goede 25%, waarvoor de werknemer vrijwillig mag kiezen. Voor zover die ‘vrijwillig’ kiest natuurlijk, in recent onderzoek geeft maar liefst 40% aan overuren niet uit vrije keuze uit te voeren1. De fiscus en de sociale zekerheid verliezen in dit voorbeeld samen zo’n 80 euro, waardoor deze vrijwillige overuren zo’n 149 euro goedkoper zijn voor de ondernemingen. Op een kost van 349 euro voor 10 gewone overuren, betekent dit een korting voor de ondernemingen van maar liefst 43%2.

In de hypothese dat een werknemer tijdens zijn vakantie of feestdagen geen vrijwillige overuren presteert, komt het door Arizona voorziene quotum van 360 vrijwillige overuren op jaarbasis neer op een kleine 8 uren per week, zonder recht op inhaalrust. Andere systemen die toelaten meer te werken buiten beschouwing gelaten, geeft dit een toegelaten wekelijkse arbeidsduur 46 uur per week vanaf 1 januari 2026. De 45-uren werkweek werd in België ingevoerd in 1955.

Fiscus oplichten

Voor de werknemer leveren deze vrijwillige overuren minder op dan reguliere overuren. Voor de werknemer betekent dit systeem dus eerder een arbeidsduurvermeerdering dan het presteren van extra uren om pieken op te vangen. De onderneming krijgt alle incentives om het krediet uit te putten, aangezien de vrijwillige overuren een stuk goedkoper zijn dan regulier gewerkte uren. Perfect legale manieren om de fiscus en de sociale zekerheid op te lichten liggen voor de pientere ondernemer voor het grijpen: verminder de voltijdse arbeidsduur in de onderneming van 38 naar 30 uur, en laat de vrijgekomen 8 uur opvullen met vrijwillige overuren. Doe het voor de concurrenten ermee beginnen, of het is achtervolgen geblazen.

Met de moeilijke begrotingsbesprekingen in het achterhoofd is het ondenkbaar dat de regering de kostprijs van dit alles niet nauwkeurig zou hebben ingeschat. De vraag daarbij is hoe snel ondernemingen op deze maatregel van onbepaalde duur zullen inspelen. In een zeer voorzichtige hypothese dat slechts 1 op de 10 werknemers slechts 36 vrijwillige overuren zouden presteren, geeft dit al een kost boven de 100 miljoen euro per jaar. Maak daar 240 van en de rekening loopt steil op. Blijft de vraag waar de werknemers dit elders in de begroting zullen mogen uitzweten?