Tijd voor een andere begrotingsaanpak: werknemers verdienen respect!
Tijd voor een andere begrotingsaanpak: werknemers verdienen respect!
Auteurs: Ann Vermorgen & Marie-Hélène Ska
September 2025
De nieuwe cijfers van het Federaal Planbureau tonen dat België nog voor een zwaar begrotingstraject staat. Het tekort van de federale overheid en de sociale zekerheid wordt voor 2025 geraamd op 26,1 miljard euro (4,1% van het bbp) en loopt tegen 2030 op tot 40,1 miljard euro (5,4% van het bbp). Sinds juni 2024 zit België op het Europese strafbankje van de buitensporig tekortprocedure. Dusver heeft het begrotingstraject van deze regering daar weinig aan veranderd, integendeel. Terwijl een hele reeks maatregelen zijn ingepland en uitgevoerd waarbij werknemers keer op keer de rekening betalen, konden defensie-uitgaven niet snel genoeg stijgen, en blijft de bijdrage van de sterkste schouders achter.
We hebben nood aan een begrotingsaanpak die durft kijken naar een aantal structurele zelfopgelegde handicaps. Denk aan de blokkering van de lonen via de loonnormwet en het beperken van de automatische indexering. De Nationale Bank bevestigt: sinds 2013 daalt het loonaandeel in België, ondanks indexering. Dit betekent niet dat de lonen dalen, maar wel dat de groei van de lonen achterblijft tegenover de groei van de economie.
De belangrijkste oorzaak? Productiviteitsgroei die niet wordt vertaald in hogere reële lonen, mede door bewuste loonmatiging en het verlagen van de werkgeversbijdragen. Deze politiek heeft niet alleen sociale gevolgen, maar ook budgettaire. Door de lonen te blokkeren, ontzegt de overheid zichzelf en de sociale zekerheid broodnodige inkomsten. Looninkomsten zijn immers de belangrijkste bron van belasting- en RSZ-inkomsten. De Nationale Bank stelt expliciet dat een dalend loonaandeel weegt op de overheidsfinanciën. Tegelijk wil men de koopkracht dan maar verhogen door netto lonen te verhogen via fiscale ingrepen waarvoor geen budgettaire ruimte is. Om dan tegelijk nog meer besparingen te willen doorvoeren. Dat is een vestzak-broekzakbeleid en budgettair onhoudbaar. Terwijl de oplossing voor de hand ligt.
Subsidiebeleid
Naast vrije loononderhandelingen is er dringend nood aan een kritische doorlichting van de uitgaven en het subsidiebeleid. Federaal blijven de patronale bijdragevermindering en fiscale cadeaus aan werkgevers oplopen, terwijl de financiering van de sociale zekerheid structureel wordt uitgehold. Ook op regionaal vlak zijn er plannen die de begroting verder onder druk zetten, zoals de hervorming van de erf- en schenkbelasting in Vlaanderen en Wallonië, die vooral de vermogenden bevoordeelt.
De Europese Commissie, de OESO en het Rekenhof wijzen al jaren op de wildgroei aan subsidies en belastingvoordelen die vooral de best georganiseerde lobbygroepen ten goede komen. Denk aan de royale RSZ-kortingen, loonsubsidies voor onderzoek en ontwikkeling, en gunstregimes in de vennootschapsbelasting. Denk aan de loonkorting voor eerste aanwerving, die ook in aangepaste vorm even nutteloos zal zijn in de creatie van tewerkstelling: zomaar eventjes 700 miljoen euro over de balk. Of de loonsubsidies voor overuren (203 miljoen euro), die met de op stapel staande versoepeling van de overurenregeling, verder dreigen te exploderen. Daarnaast dreigen ze een extra nefaste prikkel te vormen om werknemers onder druk te zetten overuren te presteren, waardoor ook reguliere jobs verdrongen worden. De lijst van aanbevelingen vult zichzelf: schrap regressieve belastingvoordelen zoals langetermijnsparen, al zeker bij gepensioneerden, voer een btw op vliegtuigtickets in, en harmoniseer nu ook eens de pensioenbijdragen van zelfstandigen met die van werknemers. Het afbouwen van deze voordelen levert miljarden op zonder de koopkracht van werknemers te ondermijnen. Allemaal zeer concrete en realistische voorstellen. Het kan en moet anders.
Werknemers verdienen respect en geen besparingen op hun rug. Een andere begrotingsaanpak is mogelijk: kies voor eerlijke bijdragen, een rechtvaardig subsidiebeleid en een correcte verloning. Alleen zo bouwen we aan een sociaal rechtvaardige en financieel gezonde toekomst voor iedereen.