Sociaal energietarief mag niet verkeerd hervormd worden

Sociaal energietarief mag niet verkeerd hervormd worden

Auteurs: Thomas Vael

juni 2025

In april werd een parlementaire resolutie vanuit de meerderheid rond de hervorming van het sociaal energietarief goedgekeurd. Volgens de resolutie zou 1 op 5 Belgen in aanmerking komen voor ondersteuning van de energiefactuur met het hervormd sociaal tarief. De uitbreiding naar werknemers met een laag inkomen is positief. Maar tegelijk valt te vrezen dat de uitrol van dit voorstel voor veel gezinnen een verslechtering zal betekenen ten opzichte van de huidige invulling van het sociale energietarief. Hetzelfde budget zal immers moeten verdeeld worden over meer mensen. Het invoeren van een forfaitaire premie dreigt er bovendien voor te zorgen dat de compensatie niet meer overeenstemt met de werkelijke noden.

Momenteel hebben ongeveer 500.000 Belgen recht op het een voordeeltarief voor elektriciteit, terwijl 300.000 Belgen dat ook hebben voor aardgas. 1 op de 10 Belgische gezinnen is door dit sociaal energietarief aantoonbaar goed beschermd tegen voor hen onbetaalbare energiefacturen, zeker in deze turbulente energietijden. Het gaat onder andere om mensen die recht hebben op een leefloon, welbepaalde personen met een handicap of een integratietegemoetkoming. Ook ouderen met een zorgbudget en huurders van een sociaal appartement hebben er automatisch recht op. Hoeveel euro’s rechthebbende gezinnen jaarlijks besparen, verschilt natuurlijk zeer sterk per verbruikscontract en marktsituatie.

Het huidige systeem heeft onmiskenbaar een aantal voordelen, die ook de CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het GAS) in een advies beklemtoonde. Zo is ze automatisch en transparant, gezien de toekenning zonder ingewikkelde procedures verloopt en dus de drempel verlaagt én de toegang vergroot. Het sociaal tarief is ook identiek voor alle leveranciers en geldt voor de volledige energieconsumptie van de rechthebbenden. Tot slot bewees het reeds zijn doeltreffendheid: langlopende studies van de Belgische en regionale energiewaakhonden tonen aan dat het sociaal tarief de meest effectieve instrumenten is om energiearmoede tegen te gaan. De uitgebreide maatregel heeft zijn nut bovendien meer dan bewezen in crisistijden.


ACV wil nieuwe uitbreiding

De aangekondigde hervorming dreigt deze troeven teniet te doen. Bovenop het sociaal statuut als bestaande toekenningsgrond, worden ook gezinnen met lage inkomens meegenomen in een eventuele hervorming. Dat is positief. De volatiele energieprijzen betekenen immers een blijvende uitdaging voor zowel werknemers met een laag inkomen als voor heel wat gezinnen die moeten rondkomen met een werkloosheid-, ziekte- of pensioenuitkering. Het systeem moet bovendien aandacht hebben voor promotievallen.

Maar, als een dergelijke hervorming budgetneutraal moet zijn, betekent dit simpelweg dat hetzelfde budget over meer rechthebbenden moet verdeeld worden. Ook de omzetting van het sociaal energietarief naar forfaitaire premies zou een slechte ingreep zijn. Dit dreigt ervoor te zorgen dat de compensatie niet meer overeenstemt met de werkelijke noden.

Daarom moet – in een vernieuwing van het sociaal energietarief – enkele essentiële elementen worden opgenomen. Als het aantal begunstigden van het sociaal energietarief verhoogd wordt, moet het budget volgen. En de sterkte van het sociaal tarief ligt juist in zijn mechanisme: als gereguleerd tarief is het voordeligste op de markt en wordt het automatisch toegepast op het volledige energieverbruik van de betrokken huishoudens. Het vervangen ervan door een premie zou betekenen dat men afstand doet van deze essentiële voordelen. De CREG uitte zich ook kritisch over het systeem van premies, aangezien dit geen directe koppeling garandeert tussen de toegekende hulp en de marktevolutie, in tegenstelling tot het huidige systeem.