Samenlevingsjobs: kies voor duidelijkheid en kansen op volwaardig werk
Samenlevingsjobs: kies voor duidelijkheid en kansen op volwaardig werk
Auteur: Stijn Gryp
November 2025
De Vlaamse regering wil met de invoering van samenlevingsjobs wijkwerken en gemeenschapsdienst integreren in één nieuw systeem van tijdelijke werkervaring. De ambitie: langdurig werkzoekenden via maatschappelijk nuttige taken dichter bij werk brengen. In december wil minister Zuhal Demir hierover een conceptnota op de Vlaamse Regering brengen. Er zijn volgende maand ook hoorzittingen in het Vlaams Parlement gepland over de samenlevingsjobs.
Het ACV waarschuwt dat deze nieuwe werkervaringsmaatregel dreigt te falen als hij niet veel scherper en doelgerichter wordt ontworpen dan in het Vlaamse regeerakkoord. Ook En als deze maatregel geen rekening zal houden met nieuwe federale context nu de werkloosheidsuitkering beperkt is in de tijd.
Na jaren van schipperen met systemen als PWA, WEP+, Wijkwerken en verplichte gemeenschapsdienst is het tijd om het roer definitief om te gooien. Te vaak hebben opeenvolgende hervormingen niet geleid tot echte vooruitgang voor mensen met beperkte kansen op de arbeidsmarkt. Het gevolg is dat deelnemers te vaak blijven hangen in tijdelijke trajecten en zelden doorstromen naar een volwaardige, betaalde job met een arbeidsovereenkomst. De evaluatie van de SERVis duidelijk: noch Wijkwerken, noch de gemeenschapsdienst zijn erin geslaagd een wezenlijk verschil te maken. Een zoveelste hervorming zonder grondige bijsturing van bestaande pijnpunten is zinloos.
Werkervaring is enkel zinvol is als deelname vrijwillig gebeurt, de maatregel goed onderbouwd is en het doel – doorstroom naar duurzaam werk – centraal staat. Ook moet het onderscheid met andere vormen van werkplekleren en sociale economie veel scherper omlijnd zijn. Bovendien houden de huidige werkervaringsmaatregelen onvoldoende rekening houden met de beperking van de duur van de werkloosheidsuitkering. In de nieuwe federale context dreigt de uitkering te stoppen voordat een traject is afgerond, met als gevolg dat deelnemers zonder vangnet vallen vanaf januari 2026, zeker als een werkervaringstraject plots wordt stopgezet door de aanbieder of opleider. Een werkervaringstraject dient beperkt te blijven in duur én dient de uitkeringsduur te bevriezen.
De doelgroep van deze maatregelen moeten veel duidelijker worden afgebakend. VDAB werkt vandaag al met verschillende categorieën, van “regulier inzetbaar” tot “niet-toeleidbaar”. Vooral mensen met een objectief vastgestelde competentiekloof – die met gerichte begeleiding kunnen doorgroeien naar de reguliere arbeidsmarkt – moeten centraal staan. Voor mensen die recht hebben op een job in de sociale economie zijn samenlevingsjobs geen gepast voortraject; zij hebben nood aan snel maatwerk, niet aan tijdelijke stages.
De VDAB moet een centrale, neutrale rol opnemen in de toeleiding. Lokale besturen zijn als aanbieder onvoldoende geschikt om kandidaten objectief door te verwijzen. Zonder een correcte screening, intensieve begeleiding en evaluatie wordt een samenlevingsjob niet meer dan tijdverdrijf zonder perspectief. Competentieontwikkeling moet voorop staan, mét voldoende middelen en duidelijke rolverdeling tussen alle betrokken partijen.
En maak ook geen valse beloftes met de term “samenlevingsjobs”. Het zijn immers geen echte jobs, maar tijdelijke, begeleide stages met maatschappelijk zinvolle activiteiten. Activiteiten mogen geen bestaande jobs verdringen en moeten zich beperken tot zinvolle taken bij OCMW’s, lokale besturen en vzw’s. Klussen bij privépersonen passen hier niet in.
Het ACV roept beleidsmakers op om samen te werken aan een transparant, eerlijk en toekomstgericht werkervaringsbeleid. Alleen zo krijgen mensen met afstand tot de arbeidsmarkt een échte kans op duurzame tewerkstelling. Tijd om het stop-and-go-beleid definitief achter ons te laten en te kiezen voor helderheid en sociale rechtvaardigheid.