Auteur: Ann Vermorgen en Marie-Hélène Ska

April 2025

In de zoektocht naar budgettaire besparingen worden allerlei omstreden maatregelen voorgesteld. Maar de evidente keuzes blijven onbegrijpelijkerwijs liggen. Recent onderzoek bracht nogmaals eens aan het licht dat de zogenaamde plusplannen, de subsidies voor de aanwerving van een eerste werknemer een hoge kost hebben, geen economische meerwaarde hebben. De kost daarvan bedraagt intussen 700 miljoen euro in de sociale zekerheid in 2025. We schrappen beter dit soort nutteloze cadeaus, in plaats van rechten van werknemers op te offeren.

De plusplannen zijn in 2016 onder de regering-Michel uitgebreid met een vrijstelling van bijdragen voor de eerste werknemer, zonder limiet op het bedrag en onbeperkt in de tijd. Voor misbruik werd zo de loper uitgerold om bijdragen te ontwijken via eenmansvennootschappen. De sociale partners stelden al vragen over het onbeperkte karakter in de RSZ en het Rekenhof was bijzonder kritisch over het systeem in 2021. Resultaat was dusver enkel het beperken van de het maximaal vrijgestelde bedrag per kwartaal, met als laatste aanpassing de beperking tot 3.100 euro per kwartaal. De huidige regering heeft in het regeerakkoord aangekondigd de verlaging te beperken tot 2.000 euro per kwartaal, maar ze laat de korting wel bestaan zonder beperking in de tijd.

Sinds de uitbreiding van de subsidie in 2016, waarbij nieuwe werkgevers die een eerste werknemer aanwerven geen sociale bijdragen hoeven te betalen (tot 12.400 euro per jaar), is het aantal bedrijven met precies één werknemer toegenomen. Onderzoek van de UGent en UCLouvain toont nu echter aan dat deze bedrijven vaak niet verder groeien en weinig toegevoegde waarde creëren. In 2023 werd het equivalent van 55.162 voltijdse werknemers gesubsidieerd. Het eindresultaat van deze politiek is een totaalkost die kan oplopen tot 0,4% van het BBP, zonder enige positieve impact op de gecreëerde toegevoegde waarde.

Noch op vlak van rechtvaardigheid, noch op vlak van economische dynamiek is er een empirische case te maken voor het subsidiëren van ondernemingen volgens grootte. Het volgt echter wel de kromme logica waarbij in België kleine ondernemingen extra voordelen krijgen én vrijgesteld worden van allerlei verplichtingen. Zo stimuleren we echter het klein blijven van ondernemingen, in plaats van te mikken op groei.

In tijden van besparingen is het onverantwoord dat maatregelen die meermaals bewezen zijn inefficiënt te zijn, buiten schot blijven, terwijl tegelijk sociale rechten wel direct geraakt worden.

As er nog geld gezocht moet worden om de begroting vlot te krijgen zowel voor 2025 als daarna, dan weet de regering alvast waar te beginnen. Dat lijkt ons alvast een zeer constructief voorstel.