Pak ziekmakend werk aan, niet de zieke werknemer

Pak ziekmakend werk aan, niet de zieke werknemer

Auteur: Anne Léonard

September 2025

De CM-enquêtes over de oorzaken van beroepsziekten brengen verontrustende resultaten aan het licht: bij een op de drie werknemers die arbeidsongeschikt zijn, is de oorzaak een psychosociale aandoening. 90% van de mensen met een burn-out en 69% van de mensen met een psychische aandoening zijn van mening dat dit deels of volledig te wijten is aan hun werk.

In 2020 waren er in België 470.000 mensen langer dan een jaar niet aan het werk door ziekte. Het cijfer is in 15 jaar tijd meer dan verdubbeld. In 2024 gaat het om iets meer dan 500.000 mensen. Ook de uitgaven voor ziekte-uitkeringen schoten de hoogte in, van 4,7 miljard euro in 2010 naar 8,6 miljard euro in 2019. Een gemiddelde stijging van 7% per jaar, die ook vandaag aanhoudt.

De conclusie is duidelijk: meer dan ooit maakt werk mensen ziek. De redenen daarvoor zijn bekend: flexibilisering van de werktijden, productiviteitsdruk, langere loopbanen, een weinig of niet nageleefd recht op deconnectie, de opsplitsing van de productie in taken die steeds minder als zinvol worden ervaren, de moeilijkheid om privé- en beroepsleven te combineren,… De redenen stapelen zich op en vormen een kluwen dat van het dagelijkse leven van werknemers een hectische race maakt, zonder adempauze, zonder rust, wat tot uitputting leidt.

Tot overmaat van ramp keurt de Arizona-regering hervormingen goed én kondigt ze nog meer hervormingen aan die deze factoren nog erger zullen maken. De invoering van een malus bij vervroegd pensioen zal werknemers dwingen om ondraaglijk geworden jobs te blijven uitoefenen. De annualisering van de arbeidstijd zal bijdragen aan de chaos in de planning om het gezin draaiend te houden. De vermindering van het aantal uren dat als nachtwerk wordt beschouwd, zal leiden tot meer verschoven uurregelingen, waarvan geweten is dat ze overbelasting in de hand werken.

Ongeziene druk

Ondanks deze vaststelling kondigde de minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, aan dat hij de voorwaarden voor de erkenning van invaliditeit wil verstrengen en de controles wil verscherpen om 100.000 langdurig zieken weer aan het werk te krijgen. Daarvoor wil hij jaarlijks een globaal onderzoek laten uitvoeren. Op basis daarvan kan de erkenning eindigen en wordt bepaald wat de zieke nog wel kan om samen met hem/haar een terug-naar-werktraject te bepalen. De minister benadrukt sterk dat alle actoren in de medische keten – patiënten, ziekenfondsen en artsen – hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Dit doet de vrees rijzen dat artsen aansprakelijk zullen worden gesteld voor de arbeidsongeschiktheidsvolumes die ze voorschrijven, wat een ongezond wantrouwen laat binnensijpelen in de therapeutische relatie tussen een patiënt en zijn/haar arts.

Het ACV waarschuwt voor een ongeziene druk én een versnelde uitsluiting richting de OCMW’s, terwijl die al overspoeld dreigen te raken door de uitsluitingen van de werkloosheid. Wij pleiten voor échte preventie op de werkvloer, het voorkomen van beroepsziekten en het bevorderen van aangepaste jobs, met respect voor werknemers in zware medische situaties.