Op vaste uren werken? Een verre droom voor velen
Op vaste uren werken? Een verre droom voor velen
Auteur: Piet Van den Bergh
De Arizona-regering gaat met een grove borstel door de reglementering nachtarbeid en gooit de verplichte sluitingsdag voor de bus, en ze is er nog fier op ook. Wanneer het werk voor de ene er op zit, moeten anderen voor hen werken. Zowel ’s avonds, wanneer we vanuit de zetel nog snel wat spullen online bestellen, als ’s zondags, wanneer we om de hoek nog nieuwe loopschoenen willen gaan halen. Want als anderen niet werken wanneer wij vrije tijd hebben, hoe moeten wij onze vrije tijd in hemelsnaam besteden?
Dit is geen nieuw debat: pretparken, cafés, restaurants, … danken hun bestaan voor een groot stuk aan onze vrije tijd. En wij danken die werknemers voor hun inzet. Blijft de vraag wie er beter van wordt dat de sportwinkel om de hoek voortaan 7 dagen op 7 open zal zijn, omdat de sportwinkel twee dorpen verder voortaan 7 op 7 open is, op zijn beurt omdat de sportwinkel nog verder … enzoverder. De Belgische economie alvast niet: meer sportschoenen worden er niet door verkocht. De werknemers evenmin: weinig werknemers kijken uit naar onregelmatige uren, zeker niet wanneer er geen extra loon tegenover staat. De inbreuk van de Arizona-regering op de bestaande cao’s die nachtpremies toekennen is veelzeggend: de nacht begint voor de e-commerce pas nadat wij onze spullen online besteld hebben, vanaf middernacht.
Maar wat erger is: op vaste uren werken wordt voor veel werknemers in de kleinhandel een verre droom. Arizona voert oproepcontracten in: de minimale, wekelijkse arbeidsduur wordt in de arbeidswet immers verlaagd van een goede twaalf uur per week naar drie en een halve minuut per week. Minuut, u las het goed. De regel dat de wekelijkse arbeidsduur minstens 12 uur per week moest zijn, werd in België in de jaren ’80 net ingevoerd om oproepcontracten onmogelijk te maken. Nederland en het Verenigd Koninkrijk onder Margaret Thatcher deden dat niet: de Britse retailer van sportkledij Sports Direct gaf aan maar liefst 20.000 van zijn 23.000 werknemers nulurencontracten, waarna concurrenten die praktijk overnamen. Sports Direct zwoor uiteindelijk na vakbondsacties, protesten en juridische procedures de nulurencontracten af, nog voor Labour met de Employment rights bill 2024 de deur dicht kon doen. Ik citeer even de toelichting bij het wetsvoorstel van de huidige Nederlandse Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van Hijum: “Nulurencontracten verdwijnen en worden vervangen door een basiscontract. In dat contract wordt een vast minimumaantal uren per week afgesproken, waarvoor de werknemer in elk geval wordt betaald.”
De Belgische regering doet net het omgekeerde: basiscontracten met een vast minimumaantal uren per week verdwijnen. De werknemer wordt betaald wanneer hij te elfder ure wordt opgeroepen en komt werken, anders wordt hij niet betaald.
Alsof dat niet volstaat qua ellende – of, om ervoor te zorgen dat laattijdig opgeroepen werknemers in alle omstandigheden hun kans aangrijpen om te komen werken? – verstrengt de regering de toegang tot de sociale zekerheid. Minder dan de 1/3 gemiddelde arbeidsduur werken? Geen behoud van rechten in de werkloosheid. Geen 156 dagen gewerkt? Geen pensioenopbouw dat jaar, ook al heb je pakweg 150 dagen gewerkt en bijgedragen aan de sociale zekerheid. De discriminatie van deze doelgroep in de sociale zekerheid wordt nog een kluif voor Grondwettelijk Hof.