Auteur: Alexis Fellahi

Februari 2025

Bij het loopbaaneinde is in het akkoord van de Arizona-regering sprake van de invoering van een flexibel beleid om werknemers te helpen op een haalbare manier langer te werken. Als we deze verklaring naast de concreet overwogen maatregelen leggen, wordt inderdaad heel duidelijk dat werknemers langer aan het werk zullen blijven. Bovendien is ook heel duidelijk dat ze niet geholpen zullen worden om langer te werken, maar eerder dat ze daartoe gedwongen zullen worden. Eén ding is veel minder duidelijk: welke maatregelen zullen het einde van de loopbaan haalbaar maken? Deze maatregelen ontbreken momenteel in het Arizona-plan.

Als we kijken naar de maatregelen die de nieuwe regeringsmeerderheid beoogt, krijgen we sterk de indruk dat de toegang tot eindeloopbaanmaatregelen voor veel werknemers, vooral voor vrouwen, uiterst moeilijk zal worden.

Landingsbanen

De Arizona-regering is van plan de loopbaanvoorwaarde voor de toegang tot landingsbanen vanaf 55 jaar aan te scherpen. Voor een landingsbaan, waarin je je prestaties vermindert met één vijfde of halftijds tot aan de pensioenleeftijd, wordt de loopbaanvoorwaarde verhoogd van 25 naar 30 jaar in 2025 en geleidelijk opgetrokken tot 35 jaar in 2030. Elk loopbaanjaar moet ook 156 effectief gewerkte dagen omvatten om mee te tellen.

De strengere loopbaanvoorwaarde zal veel werknemers het recht op uitkeringen bij die verminderde prestaties ontnemen, wat een obstakel zal vormen voor de toegang tot een van de enige maatregelen die het einde van de loopbaan van oudere werknemers verlicht. Vooral vrouwelijke werknemers dreigen door deze maatregel te worden getroffen.

Stelsels van werkloosheid met bedrijfstoeslag

Wat de stelsels van werkloosheid met bedrijfstoeslag betreft, kondigt de Arizona-regering niets minder aan dan eenvoudigweg de schrapping van deze mogelijkheid om vervroegd te stoppen met werken (hoewel werklozen met bedrijfstoeslag onderworpen blijven aan de verplichte, aangepaste beschikbaarheid).

Zo kondigt de regering aan dat er na de datum van het regeerakkoord geen instromers meer tot deze stelsels zullen worden toegelaten, met uitzondering van medisch SWT en SWT onderneming in herstructurering voor bedrijven die vóór de datum van het regeerakkoord hun intentie tot collectief ontslag hebben aangekondigd.

Zoals uit de onderstaande tabel blijkt, benadrukken we dat het aantal SWT’ers al vele jaren gestaag afneemt als gevolg van de opeenvolgende, steeds strengere toegangsvoorwaarden.

 

Uit deze tabel blijkt ook dat veel specifieke SWT-regelingen bedoeld waren voor werknemers in zware beroepen of met een zeer lange loopbaan. Door deze stelsels te schrappen ziet de Arizona-regering af van een van de weinige maatregelen voor deze specifieke groepen.

Een  brutale aankondiging

Deze aankondigingen slaan in als een bom, want ze geven respectievelijk aan dat de strengere anciënniteitsvoorwaarde zal gelden vanaf 2025 en dat er na de datum van het regeerakkoord geen instromers meer zullen worden toegelaten in SWT. Deze regeringsaankondigingen lijken het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel uit het oog te verliezen waar het Grondwettelijk Hof onlangs aan herinnerde in een arrest van 30 januari 2025.

Een lezing van het regeerakkoord wekt de vrees dat het de bedoeling van de regering is dat werknemers die overwogen om onder de huidige voorwaarden in een landingsbaan te stappen of werknemers die vóór het regeerakkoord werden ontslagen met het oog op toetreding tot een SWT-regeling, maar van wie de opzeggingstermijn nog loopt na het sluiten van het regeerakkoord, niet langer een aanvraag tot vermindering van hun prestaties kunnen indienen en zelfs niet meer kunnen instappen in een stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag nog voor de concrete uitvoering van het regeerakkoord.

Als dit de bedoeling van de regering is, komt ze diametraal tegenover hogervermelde beginselen te staan en gaat ze in tegen elke illusie van rechtszekerheid.

Conclusie

Het is zonneklaar dat de aankondigingen van de regering een sterke achteruitgang betekenen voor de sociale bescherming van werknemers.

Pas wanneer we de concrete uitvoeringsmodaliteiten van de maatregelen kennen, kunnen we de gevolgen ervan ten volle beoordelen en de getroffen mensen correct informeren. De naleving van de hierboven genoemde fundamentele rechtsbeginselen zou de regering ertoe moeten aanzetten haar voorstel te herzien en op zijn minst haar aankondigingen te combineren met overgangsmaatregelen.

Doordat de Arizona-regering de toegang tot systemen die het mogelijk maken je arbeidsprestaties op het einde van je loopbaan te verlichten, extreem moeilijk maakt en tegelijkertijd de toch al strikte systemen die sommige werknemers de kans gaven om vervroegd te stoppen met werken, afschaft; neemt ze hoe dan ook het risico veel werknemers aan het einde van hun loopbaan tot het uiterste te drijven door hen elke uitweg te ontnemen en hen zo helemaal uit de arbeidsmarkt te doen stappen.

Zo vervangt Arizona voor veel mensen de eindeloopbaanmaatregelen door een abrupt einde van hun loopbaan.