Gevaarlijke producten

Let altijd op wanneer je met gevaarlijke producten werkt. Schadelijke stoffen kunnen in flessen, bussen, dozen, vaten zitten of aangevoerd worden met vrachtwagens of via leidingen. Maar heel wat stoffen ontstaan tijdens het werk zelf. Denk bijvoorbeeld aan lasrook, hout- en kwartsstof of dieseluitlaatgassen. Soms kan je schadelijke stoffen zien en ruiken, maar soms ook helemaal niet.

Bekijk het etiket!

Verpakte gevaarlijke stoffen moeten een etiket dragen. Lees dat etiket aandachtig, want het is je eerste bron van informatie en geeft aan hoe gevaarlijke deze stof mogelijk is.

Op het etiket vind je onder andere:

• de naam en het identificatienummer van de aanwezige gevaarlijke stof,
• gevaarpictogrammen die het gevaar omschrijven en veiligheidsaanbevelingen geven.

Meer informatie over hoe je de etiketten moet lezen en wat de betekenis is van de informatie op het etiket kan je lezen in deze brochure (link naar de brochure ‘nieuwe wet, nieuw etiket’)

Bekijk het veligheidsinformatieblad voor gedetailleerde info over de gevaren voor de gezondheid, de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen, de eerste hulp bij ongevallen, ... De werkgever ontvangt die informatie van de leverancier van de stof en moet het veiligheidsinformatieblad ter beschikking stellen van de werknemers (Codex welzijn, Art. VI.1-27).

De preventieadviseur van de interne dienst moet de lijst en de lokalisatie van de in de onderneming gebruikte gevaarlijke stoffen ter beschikking houden (Codex welzijn bijlage II.1-1).

Bekijk de risicoanalyse om meer te weten over de stoffen die ontstaan tijdens de productieprocessen en wat de gezondheidsrisico's zijn

Als er gevaarlijke producten aanwezig zijn op de werkvloer, dan moet de werkgever elk risico voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers opsporen.

Er moet hierbij rekening gehouden worden met:

• de gevaarlijke eigenschappen van de stoffen,
• het niveau, de aard en de duur van de blootstelling aan deze stoffen,
• de effecten van preventiemaatregelen, informatie uit het gezondheidstoezicht, enz. (Codex welzijn, Art. VI.1-6 en volgende).

De werkgever moet over deze risicoanalyse advies vragen van de preventieadviseurs en van het Comité PB. De risicoanalyse moet op papier staan en goed gedocumenteerd worden. Op basis hiervan wordt bepaald welke preventiemaatregelen nodig zijn om deze risico’s weg te werken.

De werkgever moet de risico’s van gevaarlijke stoffen wegwerken of beperken tot een minimum (Codex Welzijn, Art. VI.1-15). De preventiemaatregelen mogen dus niet willekeurig gekozen worden.

De werkgever kan hiervoor verschillende stappen ondernemen:

• Substitutie: het vervangen van de schadelijke stof door een niet- of minder schadelijke stof. Dit is de beste maatregel om de risico’s in te perken.
• Indien substitutie niet mogelijk is, worden technische maatregelen genomen om te voorkomen dat de gevaarlijke stof vrijkomt en in een gesloten systeem blijft.
• Een volgende stap zijn collectieve beschermingsmaatregelen zoals bijvoorbeeld algemene ventilatie of het afzuigen van de gevaarlijke stof bij de bron, bij de plaats waar de stof in de omgevingslucht komt. Pas wanneer alle bovenstaande maatregelen onvoldoende zijn om de risico’s te beperken moeten persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt worden (Codex Welzijn, Art. VI.1-16.).

Bij kankerverwekkende, voor de genen gevaarlijke (mutagene stoffen) en voor de voortplanting gevaarlijke stoffen (reprotoxische stoffen) moet deze hiërarchie van maatregelen nog strikter toegepast worden. Er wordt enkel gekeken naar de technische haalbaarheid. De kostprijs van de maatregelen speelt geen rol (Codex Welzijn, Art. VI.2-4)

Meer weten? Ga naar de pagina over gevaarlijke stoffen van de federale overheidsdienst werk, arbeid en sociaal overleg.

De blootstelling aan gevaarlijke producten mag de wettelijke grenswaarde nooit overschrijden. In Bijlage VI.1-1 van de Codex Welzijn vind je een lijst van meer dan 700 gevaarlijke stoffen met zo’n wettelijke grenswaarde. De grenswaarde is een gemiddelde concentratie van de stof over een periode van 8 uur die niet overschreden mag worden.

Een kortetijdswaarde is een concentratie waarboven een werknemer maximum 15 minuten mag worden blootgesteld. En dat maximaal 4 keer per dag met tussenpozen van minstens 1 uur. In de laatste kolom van deze tabel vind je nog enkele belangrijke afkortingen:

• M: deze grenswaarde is een maximumwaarde die op geen enkel moment overschreden mag worden.
• D: deze gevaarlijke stof is niet enkel gevaarlijk bij inademing, maar kan ook via de huid, de slijmvliezen of de ogen het lichaam binnendringen.
• C: dit is een kankerverwekkende stof.
• F: deze stof komt vrij onder de vorm van vezels (bv. asbest).
• A: deze stof veroorzaakt een verstikking door het verdringen van de zuurstof uit de lucht.

De werkgever voert regelmatig en vooral wanneer de omstandigheden wijzigen de nodige metingen uit om na te gaan of de grenswaarde gerespecteerd worden. Dit hoeft niet wanneer hij via een andere evaluatiemethode duidelijk kan aantonen dat een optimale preventie en bescherming van de werknemers gegarandeerd is.

Metingen moeten ook gebeuren op vraag van een preventieadviseur of op vraag van de werknemersvertegenwoordigers in het Comité PB. In geval van betwisting of twijfel over de betrouwbaarheid van de verrichte metingen of de resultaten van de analyses moet de werkgever de meting of analyse laten uitvoeren door een erkend laboratorium (Codex Welzijn Art. VI.1-18).

Link naar lijst van wettelijke grenswaarden (zie bijlage VI.1-1): Codex boek VI titel 1 Chemische agentia.pdf (belgie.be)

Werknemers die blootgesteld worden aan gevaarlijke stoffen zijn onderworpen aan het gezondheidstoezicht. Het gezondheidstoezicht is niet verplicht indien de werkgever op basis van een risicoanalyse kan aantonen dat dit niet nuttig is. Zo’n risicoanalyse moet uitgevoerd worden in samenwerking met de preventieadviseur-arbeidsarts en wordt voorafgaand voorgelegd aan het Comité PB ter advies.

Een werknemer die onderworpen is aan het gezondheidstoezicht moet door de arbeidsarts onderzocht worden voor de tewerkstelling, periodiek en bij werkhervatting na een afwezigheid door ziekte van minstens vier weken. De arbeidsarts kan beslissen tot een voortgezet gezondheidstoezicht na de stopzetting van de blootstelling. Alle werknemers hebben recht op een spontane raadpleging bij de arbeidsarts wanneer ze menen dat een gezondheidsprobleem verband kan houden met het werk.

De frequentie van het periodiek gezondheidstoezicht hangt af van het soort van gevaarlijke stof waaraan de werknemer blootgesteld wordt. Je kan deze frequentie terugvinden in Bijlage I.4-5 van de Codex Welzijn. De verplichte opsporingstechnieken om de aanwezigheid van bepaalde stoffen in het lichaam vast te stellen en de frequentie van deze onderzoeken vind je in Bijlage VI.1-4 van de Codex Welzijn.

De resultaten van het gezondheidstoezicht en blootstellingsgegevens moeten opgenomen worden in het gezondheidsdossier van de werknemer. Dit gezondheidsdossier moet door de arbeidsgeneeskundige dienst bijgehouden worden tot 15 jaar na het vertrek van de werknemer. Voor kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting gevaarlijke stoffen (reprotoxische stoffen) moet het gezondheidsdossier zelfs 40 jaar bijgehouden worden. De werknemer heeft het recht kennis te nemen van alle medische persoonsgegevens en van de blootstellinggegevens uit zijn gezondheidsdossier.

Lees meer over het gezondheidstoezicht of bekijk de pagina van de federale overheidsdienst werk, arbeid en sociaal overleg. 

Jonge werknemers, zwangere werknemers en werknemers tijdens de borstvoeding moeten extra voorzichtig zijn bij het werken met gevaarlijke stoffen. Die stoffen kunnen extra risico’s inhouden voor henzelf of voor het ongeboren kind of het kind dat borstvoeding krijgt. Bepaalde gevaarlijke stoffen zijn dan ook verboden voor deze groepen van werknemers. Voor jonge werknemers vind je de verboden gevaarlijke stoffen en de spelregels hierrond terug in Boek X, Titel 3. De verboden werkzaamheden voor zwangere werkneemsters en werkneemsters die borstvoeding geven vind je in Boek X, Titel 5.

Lees meer over jongeren op het werk 

Lees meer over moederschapsbescherming