Overuren of overwerken

©Shutterstock

Als je meer dan 9 uur per dag of 40 uur per week werkt, ben je aan het overwerken. In vele sectoren ligt de weekgrens op 38 uur of lager.

Word nu lid van het ACV!

Wat is overwerk?

In de meeste sectoren ligt de weekgrens op 38 uur of lager. Tenzij anders vastgelegd in een cao, ben je dus aan het overwerken als je bijvoorbeeld meer dan 9 uur per dag of 40 uur per week aan de slag bent.

Het overwerken geeft recht op overloon. In de meeste gevallen moet het met inhaalrust gecompenseerd worden.

De dag- en weekgrenzen mogen overschreden worden bij een abnormale verhoging van het werk op onvoorzienbare en onregelmatige ogenblikken. Voorwaarden:

voorafgaande toestemming van de vakbondsafvaardiging en arbeidsinspectie
werknemers minstens 24 uur op voorhand verwittigen door aanplakking
zwangere werkneemsters mogen geen overuren doen

‘Vrijwillige overuren’

De wet betreffende wendbaar en werkbaar werk (5 maart 2017) voerde de zogenaamde ‘vrijwillige overuren’ in. Om je vrijwillig aan te bieden voor deze overuren moet je als werknemer, voorafgaand aan het presteren van deze uren, een geschreven overeenkomst sluiten met je werkgever.

Dat akkoord is 6 maanden geldig en kan worden vernieuwd in de mate waarin je als werknemer nog altijd wenst om deze overuren te presteren.

Bijkomend loon in plaats van inhaalrust?

Elke werknemer kan de inhaalrust van 91 overuren per kalenderjaar laten uitbetalen in plaats van deze effectief op te nemen. Dit is een keuzerecht voor de werknemer: de werkgever kan dit niet verplichten.

Pas je profiel aan en check hierna of er voor je sector een aparte regeling geldt: in sommige sectoren kunnen er meer dan 91 uren inhaalrust vervangen worden door bijkomend loon.

De zogenaamd 'vrijwillige overuren' moeten nooit ingehaald worden en geven dus recht op bijkomend loon.

More Info

Voor een volledig overzicht van de wetgeving arbeidsrecht en sociale zekerheid kan je de Wegwijzer Sociale Wetgeving erop naslaan. Bestel de Wegwijzer.
Militant?
- Meld je aan op www.acv-militanten.be en consulteer de Wegwijzer.
- Meld je aan op het online leerplatform en ontdek op interactieve wijze alles wat je moet weten over de verschillende soorten arbeidsovereenkomsten.

PC 202- Bedienden kleinhandel voedingswaren

Arbeidsduur

De wettelijke arbeidsduur in de sector bedraagt 35 uur per week voor een voltijdse werknemer en dit gespreid over 5 dagen:
- Ofwel door wekelijks slechts 35 uur te werken.
- Ofwel door 36 uur per week te presteren in ruil voor 6 extra verlofdagen (ADV). Deze laatste optie is misschien wel de meest interessante mogelijkheid. Je kan echter niet zelf kiezen. De werkgever beslist, maar in overleg met de vakbonden, voor één van deze stelsels.
- ADV staat voor ArbeidsDuurVermindering. Als je meer dan 35 uur per week werkt heb je recht op ADV-dagen. Een voltijdse medewerker ontvangt namelijk een vast maandloon gebaseerd op prestaties van 35u/week. Wanneer je op weekbasis 36u ingepland bent, wil dit zeggen dat je voor 1u/week geen loon ontvangt. Om dit te compenseren werd het principe van ADV-dagen ingeroepen.
Deeltijdse werknemers met contracten tot en met 24 uur hebben op eigen verzoek recht op de vierdagenweek.

Overuren

Het is in sommige gevallen toegelaten om overuren te presteren. Overuren zijn in principe uren die gepresteerd worden boven de 9 uur/dag of 39 uur/week. In principe geven deze uren aanleiding tot de betaling van overloon en tot de toekenning van inhaalrust.
Het is voor de werknemer ook mogelijk om vrijwillig overuren te presteren. Hiervoor moet je een geschreven overeenkomst sluiten met de werkgever. Deze overeenkomst is zes maanden geldig en kan vernieuwd worden.
Eenmaal het akkoord is gesloten, zal de werkgever aan de werknemer kunnen vragen om deze overuren te presteren wanneer nodig. De maximale grens van 11 uren per dag en 50 uren per week zal niet kunnen worden overschreden.
De werknemer zal per kalenderjaar tot 120 vrijwillige overuren kunnen presteren die aanleiding geven tot de betaling van overloon, 50% voor de uren gepresteerd in de week en 100% voor de uren gepresteerd op zondagen en feestdagen, maar zij zullen geen aanleiding geven tot inhaalrust.

Zondagswerk, toeristische zones

In de distrubitiesector is het toegelaten om prestaties te leveren op zondag. De werknemers kunnen de gehele zondag worden tewerkgesteld in bv. de beenhouwerijen, de bakkerijen en de banketbakkerijen, de voedingswinkels die minder dan vijf werknemers per winkel in dienst hebben, de dagbladondernemingen, ondernemingen die brandstof of olie- voor autovoertuigen in ’t klein verkopen, de tabakswinkels, de winkels van natuurlijke bloemen. Ter gelegenheid van bepaalde gebeurtenissen (manifestaties, braderie, …) kan er op drie zondagen gepresteerd worden. Dit kan onder bepaalde voorwaarden aangevuld worden met 3 bijkomende dagen.
In toeristische centra, kuuroorden en badplaatsen zijn andere regelingen van toepassing.
Voor later werken, zondagen, etc. zijn er vaak bedrijfseigen systemen opgericht. In winkels met meer dan vier voltijdse verkopers en die toegankelijk zijn voor het publiek tot 20 uur, is er een toeslag van 40% voor prestaties na 18 uur (75% op weekenddagen). Voor verdere vragen neem je best contact op met het ACV Puls secretariaat van je woonplaats

Onder bepaalde voorwaarden hebben deeltijdse werknemers ook recht op een overurentoeslag. Kort gezegd komt het erop neer dat alle bijkomende uren die in de loop van de maand worden verricht, met 50% overloon worden betaald. Toch bestaat er een verschil in het recht op overloon tussen deeltijdse medewerkers met een vast uurrooster en deeltijdse medewerkers met een variabel uurrooster.
- Voor deeltijdse medewerkers met een vast uurrooster zullen de eerste twaalf uren van iedere kalendermaand geen recht geven op overloon. Het gaat dan om meeruren. Meeruren kan je ofwel recupereren ofwel laten uitbetalen maar geven geen recht op een toeslag van 50%. Indien je kiest voor recuperatie moet je dit wel doen binnen de 12 maanden na het eind van het kwartaal waarin je de bijkomende uren hebt gepresteerd. Nadien worden ze automatisch uitbetaald.
- Voor deeltijdse medewerkers met een variabel uurrooster zal er slechts recht op overloon ontstaan vanaf het moment dat men meer dan 42 uren op kwartaalbasis heeft gepresteerd boven je gemiddelde arbeidsduur.

Vrije weekends

Elke werknemer heeft recht op 8 vrije weekends bovenop de weekends die in de vakantie vallen. Je mag je vrij weekend wel niet combineren met een andere vrije dag in die week. Je verplaatst dus eigenlijk je vrije dag naar het weekend.
De opname van de vrije weekends gebeurt in onderling overleg met je leidinggevende, die niet willekeurig kan weigeren.
Deze maatregel is niet van toepassing:
- tijdens de maanden juli, augustus en december;
- op weekends welke volgen op een feestdag op vrijdag of welke voorafgaan aan een feestdag op maandag.

Pauze

In PC 202 zijn geen specifieke afspraken gemaakt over het opnemen van pauzes. De enige afspraak in de sector die hier moet worden nageleefd, is er één die zegt dat onderbroken uurroosters (bv. ’s morgens prestatie van 6u tot 10u, en in de namiddag prestaties van 14 uur tot 18 uur) verboden zijn.
In de arbeidswet staat dat werknemers niet gedurende langer dan 6 uur aan een stuk mogen werken. Dat betekent dat een pauze moet worden ingelast indien je meer dan 6u gepland staat.
Meestal zijn in je arbeidsreglement betere afspraken gemaakt over het nemen van pauzes. Neem contact op met je vakbondsafgevaardigde of als er geen vakbond aanwezig is op de onderneming met je ACV PULS contactpersoon, als je vragen hebt over het nemen van pauze in je onderneming.

Arbeidstijdregistratie

In navolging van het sectoraal akkoord 2019-2020 verbinden werkgevers er zich toe om dit onderwerp, voor zover dit nog niet is gebeurd, op de agenda van de ondernemingen te plaatsen om een passende oplossing te vinden voor de situatie van de onderneming.