Voorzitter van TreinTramBus (TTB) Peter Meukens is kritisch als er weer wordt gestaakt bij De Lijn. Jo Van der Herten (ACV Openbare Diensten De Lijn) verdedigt het stakingswapen. Toch verdedigen beiden vol vuur het openbaar vervoer en De Lijn. “Laat de elektrificatie van de bussen los en koop tweedehands dieselbussen uit het buitenland om de dienstverlening te verzekeren”, klinkt het bij beiden.

Zijn jullie medestanders of tegenstanders als het over de openbare vervoermaatschappij De Lijn gaat?

(Kijken even naar elkaar)

Jo Van der Herten: “We vinden elkaar in verschillende dossiers, maar ieder vanuit zijn invalshoek. Daarin versterken we elkaar.”

Peter Meukens: “Ik zou hetzelfde hebben gezegd. We pleiten voor goed openbaar vervoer. Wij vanuit het standpunt van de reizigers en de vakbond voor de werknemers. Kijk, ik ben overtuigd dat er geen enkele buschauffeur is die het plezant vindt dat hij niet kan uitrijden omdat de bus defect in de garage staat.”

Alleen is TTB altijd wel kritisch als er een staking is bij De Lijn.

Meukens: “Een staking is het syndicale wapen bij uitstek. Natuurlijk zijn wij als reizigersorganisatie daar niet blij mee. Een staking is kwaad zijn op het baasje, maar dan de hond slaan. Toch kan ik soms begrip opbrengen voor de redenen van een staking.”

Van der Herten: “Een staking is het allerlaatste wapen. Er gaan meestal veel onderhandelingen aan vooraf met de directie. Alleen schiet De Lijn vaak pas wakker als er een stakingsaanzegging is.

Reizigers kunnen zich organiseren op een aangekondigde staking, maar minder op een spontane actie, zoals enkele weken geleden toen de bussen niet uit reden in Antwerpen.

Van der Herten: “Dat was een emotionele reactie van de buschauffeurs omdat ze de vele defecte bussen beu waren. Wie bij De Lijn werkt, wil mensen vervoeren en een maatschappelijke meerwaarde bieden, maar dat lukt niet als de vervoermaatschappij daar de middelen niet voor krijgt. Nu, ik heb mij voor deze staking ook verontschuldigd bij de reizigers en om begrip gevraagd.”

Meukens: “Bij een aangekondigde staking is er nog minstens gegarandeerde dienstverlening. Met ‘wilde’ stakingen heb ik het moeilijker. Ouders waarvan de kinderen met de bus naar school gaan, verwachten dat zoon of dochter dan ook met het openbaar vervoer terug thuis geraken.”

De perceptie leeft dat er niets nog lukt bij De Lijn.

Van der Herten: “Er is onvoldoende is geïnvesteerd in De Lijn. Dit zorgt nu voor een reeks problemen die zeer moeilijk op korte termijn recht te trekken zijn. Daarnaast zijn er twee verschillende snelheden binnen het bedrijf. De centralisering van de diensten bij de openbare vervoermaatschappij is doorgeslagen. De lokale werking heeft nog weinig beslissingsbevoegdheid. Ik pleit voor meer financiële autonomie voor de operationele teammanagers. Zo kunnen ze sneller ingrijpen bij lokale noden.”

Meukens: “De perceptie over De Lijn is nu anders dan enkele jaren geleden. De grootschalige hervormingen deden geen goed aan de motivatie van het personeel. Mensen die al dertig jaar bij De Lijn werkten, werden plots verplicht om aan de andere kant van het land te gaan werken. Ze moesten zelfs voor hun eigen job solliciteren. Dat maakt mensen niet gelukkig. Daarbovenop kwamen de besparingen, de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. Er was een schaarste aan wisselstukken, maar ook aan technisch personeel. Capabele medewerkers vertrokken. Dit is een zeer zware cocktail voor een organisatie.”

Van der Herten: “Het deed De Lijn kelderen.”

Ondertussen schuiven ministers, lokale besturen en De Lijn de zwarte piet naar elkaar door. Er zijn nog weinig fans.

Van der Herten: “Niemand wil uitpakken met De Lijn, behalve dan om te zeggen dat het de schuld is van De Lijn. Het is de kroniek van een aangekondigde dood. Het is een liberaal concept. Ze creëren iets onmogelijk om dan te zeggen dat het niet meer functioneert.”

Wat moet er gebeuren om de dienstverlening van De Lijn te verhogen?

Van der Herten: “We moeten de frequentie aanpassen aan de beschikbaarheid van de bussen. Dit verhoogt de betrouwbaarheid voor de reizigers. Waarom mensen laten wachten op een bus die toch niet komt?”

Ik vermoed dat dit iets is dat TTB niet graag hoort?

Meukens: “Ik heb natuurlijk liever dat de aangekondigde ritten er daadwerkelijk zijn, dan te wachten op een bus die toch niet komt. Het terugschroeven van het aanbod hoor ik niet graag. Het is weinig wervend.”

Is er een alternatief?

Meukens: “De Lijn zet in opdracht van de Vlaamse regering volop in op het elektrificeren van de busvloot. Alleen zijn deze dure bussen niet in een vingerknip te krijgen. In het buitenland zijn er op de tweedehandsmarkt heel wat diesel- of hybride bussen te verkrijgen. Die vervuilen veel minder dan de huidige bussen van De Lijn die soms al meer dan twintig jaar oud zijn. Dit zou de ideale tussenoplossing zijn. Maar wat zegt de Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD): neen, neen en neen. Zij wil dat er alleen nog elektrische bussen worden gekocht. Wie steekt nu wie stokken in de wielen?”

Van der Herten: “Als de elektrificatie van de vloot wordt losgelaten, dan kunnen we daadwerkelijk de gaten vullen met deze tweedehandsbussen. De Lijn wil wel, maar de minister en de Vlaamse regering niet. Wij roepen de Vlaamse regering op om het dogma rond de elektrificatie los te laten. De situatie is dramatisch en dat gaat de volgende jaren niet verbeteren.”

Er is niet alleen een probleem met de voertuigen. Over enkele jaren sluiten enkele cruciale premetrokokers voor onderhoud in Antwerpen.

Meukens: “Werken die veel eerder hadden moeten gebeuren, maar de schuld ligt niet bij De Lijn. Het verminderen van het budget voor onderhoud was een politiek keuze. Ik hoop dat de onderbreking van deze tunnel zo kort mogelijk kan worden gehouden. Het is dramatisch dat er tijdens de Oosterweelwerken geen tramverbinding zou zijn tussen linker- en rechteroever.”

Blijven jullie geloven in De Lijn als openbare vervoermaatschappij?

Van der Herten: “De Lijn blijft dé mobiliteitspartner. Als deze maatschappij ook de nodige middelen zou krijgen, beschikt het over alle troeven om een goed openbaar vervoer aan te bieden. Er is ook geen alternatief. De privatisering van het openbaar vervoer in Nederland was geen succes. Wie het ook gaat uitvoeren, er zal steeds geld tegenover moeten staan. Bovendien gaat een privaat bedrijf zich alleen bezighouden met de winstgevende lijnen. Wat met de rest dan? Openbaar vervoer is per definitie niet rendabel. De Vlaamse regering toonde zelf aan dat De Lijn noodzakelijk is. Het opzet van vervoer op maat in het nieuwe vervoersplan met basisbereikbaarheid was om dit zonder De Lijn te doen. Uiteindelijk bleek het niet te werken en kwam men toch weer aankloppen bij De Lijn. ”

Meukens: “Met een private exploitant gaan de zwaar versleten tramsporen niet ineens verbeteren. Ik geloof in het belang van openbare dienstverlening.”

Antwerps schepen Koen Kennis (N-VA) zei dat de volgende minister van Mobiliteit iemand uit Antwerpen moet zijn, want die weet 'waar de klepel hangt'. Wat is jullie mening?

Meukens: “Het is belangrijker dat de nieuwe minister uit overtuiging voor de bevoegdheid mobiliteit kiest en niet omdat hij of zij de laatste was die nog op de bank zat. Ik heb liever iemand met een visie dan een Antwerpenaar zonder visie op openbaar vervoer. Nu, minister Peeters moest aan de slag met de erfenis van haar voorganger Ben Weyts (N-VA). Je bent nooit verantwoordelijk voor wat je erft, maar wel wat je er mee doet. Dat pakte Peeters verkeerd aan.”

Van der Herten: “De nieuwe minister van Mobiliteit gaat een kerkhof erven. De Lijn is een bedrijf dat volledig is leeggezogen en over onvoldoende middelen beschikt om te kunnen functioneren. We kunnen alleen hopen op een minister met visie die de nodige middelen ter beschikking krijgt om van het openbaar vervoer in Vlaanderen terug een volwaardig mobiliteitsalternatief te maken.”