Maak zelf het verschil

Eind september bracht een groep militanten van ACV Vlaams-Brabant een bezoek aan Kazerne Dossin in Mechelen, nu een museum, tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter gebruikt als verzamelkamp voor Belgische Joden, Roma en Sinti. Vanuit dit kamp werden zo'n 26.000 personen gedeporteerd, de meesten naar Auschwitz-Birkenau. Minder dan 5% keerde levend terug.

Meteen valt de enorme fotowand op, vier verdiepingen hoog, gevuld met kleine portretten van mensen die vanuit Dossin zijn gedeporteerd. De zwartwitoto’s tonen mensen die het niet hebben overleefd, wie het wel overleefde is in sepia afgebeeld. De militanten worden helemaal stil bij het zien van zoveel zwart-witfoto’s, van slachtoffers die allemaal een gezicht krijgen. 

De rondleiding geeft inzicht in de spiraal van toenemende discriminatie en geweld die uiteindelijk leidde tot massamoord. De holocaust kwam er niet van de ene dag op de andere, de haat jegens joden en andere groepen werd stapsgewijs opgebouwd, net als de mechanismen die het mogelijk maakten hen stelselmatig uit te sluiten uit de samenleving.

   

Jolinde Defieuw legt uit waarom ACV Vlaams-Brabant dit bezoek organiseerde. ‘We zien vandaag een stijgende normalisering van het racisme en een toenemende populariteit van extreemrechtse partijen en groepen. Veel mensen gaan mee in die racistische ideeën of stemmen op het Vlaams Belang. Het wereldbeeld van extreemrechts is gestoeld op een wij-zij-denken. Eén groep krijgt de schuld van al wat misgaat: migranten, mensen met een andere huidskleur… Die ideologie staat haaks op de onze: het ACV staat voor een solidaire samenleving, wij gaan de strijd aan tegen uitsluiting en ongelijkheid en komen op voor de rechten van alle werknemers.’

‘Kazerne Dossin leert ons veel over de situatie waarin we nu zitten. De mechanismen van toen worden nu nog steeds gebruikt. De voedingsbodem waar Hitler gebruik van heeft gemaakt om tot daar te komen, is vergelijkbaar met vandaag. In Kazerne Dossin zie je hoe mensen tegen elkaar opgezet werden, wat de gevolgen waren.’ 

 

Maarten, ACV-militant, vertelt: ‘Er is niet zo heel veel veranderd. In de jaren dertig ging het specifiek over de joden, maar discriminatie is er nog altijd. Er is vandaag nog steeds veel racisme, mindervaliden worden gediscrimineerd, er is homofoob geweld…’ 

‘Onze gids legde er de nadruk op dat je niet met een grote groep moet zijn om iets te veranderen. Zelfs in je eentje kun je je stem laten gelden en zo al een verschil maken. Dat je zelf een verschil kunt maken, is een heel hoopgevende boodschap.’

 

Dorien, eveneens militante: ‘Het is heel belangrijk dat we stilstaan bij de geschiedenis en wat die ons kan leren. We moeten kritisch blijven kijken naar wat ons voorgeschoteld wordt. In Kazerne Dossin zie je heel mooi hoe je met woorden, met pamfletten een hele groep mee kunt krijgen, zelfs al is de boodschap verwerpelijk.’

‘Haatboodschappen kunnen zich vooral verspreiden wanneer het slecht gaat, wanneer mensen in de miserie zitten of bang zijn. De parallellen met vandaag zijn duidelijk. De oorlog in Oekraïne boezemt angst in en heeft een hele grote economische impact. Leer alsjeblieft uit wat er in het verleden gebeurd is, denk ik dan, laat je niet verleiden tot een wij-zij-denken.’ 

‘Kazerne Dossin brengt een intriest verhaal, maar ook een boodschap van hoop. Tijdens de jodenvervolging hebben veel mensen met heel kleine acties toch iets betekend. De twee Antwerpse agenten bijvoorbeeld die weigerden mee te werken aan de razzia’s. Zulke verhalen geven hoop om zelf ook te blijven proberen om van de wereld een betere plek te maken.’