Na Renault was niemand nog veilig

Bart Dewaele

25 jaar geleden, op 27 februari 1997, kondigde de Franse directie van autoconstructeur Renault de sluiting aan van de Renault-fabriek in Vilvoorde. In één klap verloren 3100 mensen hun job. Franky Van Rode, die sinds 1977 bij Renault werkte en er ACV-afgevaardigde was, blikt terug op deze bewogen periode.

Hadden jullie de bui zien hangen?

‘Absoluut niet. De druk op de ketting werd wel steeds groter, er werd bespaard, maar wij dachten dat er een reorganisatie zou komen. Die 27ste februari begon gewoon, als elke andere dag. Tot die ochtend iemand meldde dat ze auto’s van de parking aan het halen waren. Toen wisten we dat we ons zorgen moesten maken. We zijn meteen naar de parking gereden om die transporten te blokkeren.’

‘Pas om 17 uur deelde de directie op de ondernemingsraad mee dat Renault Vilvoorde zou sluiten. Een uur eerder had ze in het Hiltonhotel de pers al op de hoogte gebracht. De journalisten stonden al op de Renault site, nog voor het personeel en de vakbondsafgevaardigden het nieuws hoorden.’

Hoe reageerden de werknemers?

‘Vooral heel kwaad. Ons arbeidssysteem was nog maar enkele jaren ervoor gewijzigd, tot grote onvrede van het personeel. Het was te nemen of te laten. Anders zou de fabriek gesloten worden. De mensen hadden dat tegen hun zin aanvaard en dan werd de fabriek toch gesloten. Er was ook heel veel schrik natuurlijk.’

‘De werknemers hebben het werk direct neergelegd. We hebben ze zo goed mogelijk ingelicht en zijn meteen gestart met acties. Die avond stonden we in het gemeentehuis van Vilvoorde, om ons ongenoegen te laten blijken.’

‘We waren echt niet voorbereid op het scenario van een sluiting. Die eerste weken hebben we nooit overlegd over wat er bij een sluiting moest gebeuren. We geloofden echt dat we de directie op andere gedachten konden brengen. Onze acties waren daarop gericht.’

Welke acties hebben jullie ondernomen?

‘Te veel om op te noemen. We zijn in Amsterdam geweest, in Straatsburg, in Parijs, we hebben parkings bezet in Frankrijk, we hebben bijna honderd bussen ingelegd om in Parijs te gaan betogen. De grote betoging in Brussel, 70.000 man van over gans Europa, stond in het teken van Renault. En vooral van de manier waarop het gebeurde. Na Renault was niemand nog veilig. Als zo’n groot bedrijf in één keer zo’n klap kan uitdelen, dan moest iedereen schrik hebben, van de kleinste tot de grootste onderneming.’

Voelden jullie je gesteund door de bevolking, de politiek?

‘Door de bevolking? Absoluut! Bakkers brachten gratis pistolets, beenhouwers schonken vlees, mensen brachten soep naar de piketten, schoolkinderen kwamen langs, koren... Er werd aan de mensen van Renault gedacht, de sympathie was enorm. Dat gaf ons moed.’

‘De politici liepen wel mee in een mars, maar of daar veel steun uit kwam? Neen. In het begin waren ook zij verontwaardigd, maar later veranderde hun taalgebruik. Het algemeen belang, de economie mag niet stilvallen, de andere autobedrijven moeten blijven draaien…’

‘Vanuit Frankrijk bleef het “Non”. Heel frustrerend, maar we gingen door. Tot we in de bus, op de terugweg van de grote betoging in Parijs, Schweitzer op de radio hoorden verklaren: “Ik blijf bij mijn beslissing, Vilvoorde gaat niet meer open.” Toen is er iets geknakt. Toen hebben we geschakeld en zijn we de nadruk gaan leggen op onze eisen bij de sluiting.’

‘Er is dan een, voor die tijd goed, sociaal begeleidingsplan gekomen. Zon 500 mensen konden op brugpensioen. Dat leek ons de beste oplossing. Het was toen niet makkelijk om werk te vinden, zeker niet voor 50-plussers. Maar wie van zijn 50ste tot 65ste alleen werkloosheid en een kleine bijpassing krijgt, verarmt. Financieel was het een serieuze aderlating.’

‘Wie niet op brugpensioen kon en geen ander werk vond, kreeg individuele begeleiding. Er was ook een financiële vergoeding op basis van anciënniteit. En de directie zou op de site van Renault 400 job te creëren, met behoud van loon.’

Wat heb jij kunnen doen voor de werknemers?

‘Er werkten veel laaggeschoolde mensen, zonder enig diploma, bij Renault. Door de connecties die ik als délégué doorheen de jaren had opgebouwd, heb ik fabrieken kunnen rondbellen, of zij iemand zochten. Zo hebben we behoorlijk wat mensen aan een job kunnen helpen.’

‘Er zijn veel mensen in de miserie geraakt. Sommigen vonden geen werk, of sukkelden van de ene kleine job in de andere, een weekje hier, een weekje daar. Mensen kregen financiële problemen omdat ze hun lening niet meer konden afbetalen, raakten aan de drank, kregen huwelijksproblemen… Je probeert die mensen te helpen, maar soms moet je ze doorverwijzen naar externe hulp.’

‘Zelf heb ik opleidingen gevolgd tot chauffagist en brandertechnieker. Ik heb gelukkig nieuw werk gevonden in een bedrijfje op 10 km van mijn deur. Ik miste wel mijn rol als délégué, tussen de mensen.’

Hadden jullie de bui zien hangen?

Hoe reageerden de werknemers?

Welke acties hebben jullie ondernomen?

Voelden jullie je gesteund door de bevolking, de politiek?

Wat heb jij kunnen doen voor de werknemers?

Je verbond op sociale netwerken