Wie betaalt de corona-rekening?

De coronacrisis houdt ons allemaal in de ban. De gevolgen zijn groot. Op persoonlijk vlak, op financieel vlak, en ook op economisch vlak. Want corona kost handenvol geld. Wie betaalt straks die rekening?

ACV Vlaams-Brabant organiseerde over dit onderwerp op 24 november een boeiend webinar met Paul De Grauwe, professor economie aan de London School of Economics and Political Science, en met Marc Leemans, voorzitter van het ACV. We lichten enkele interessante topics uit het webinar toe. 

Wil je ook het hele webinar bekijken? Dat kan via deze link.

 
 
Juiste beslissingen

Paul De Grauwe liet er geen twijfel over bestaan: in de coronacrisis hebben de meeste Europese overheden, ook de Belgische, op economisch vlak juist gehandeld.  De productie viel zo goed als stil en de vraag ging sterk achteruit doordat veel mensen zonder inkomen vielen. Die combinatie had een implosie van de economie kunnen teweegbrengen. De Grauwe: ‘De overheid heeft juist gereageerd door bedrijven en horeca financieel te ondersteunen en door het systeem van tijdelijke werkloosheid te activeren, zodat werknemers min of meer hun inkomen konden bewaren. De keerzijde is een enorme stijging van het budgettaire tekort en dus ook de schuld. Geschat wordt dat er dit jaar ongeveer 50 miljard budgettair tekort bijkomt. Een enorme budgettaire klap maar een noodzakelijke,  om te vermijden dat er permanente schade zou worden aangebracht aan het economisch weefsel. Duizenden ondernemingen hadden over de kop kunnen gaan.’

‘Ook nu, tijdens de tweede lockdown, moet het systeem gestut worden, zodat het huis niet in elkaar stort. Als de pandemie voorbij is, zal er een sterke heropleving komen, een echte consumptieboost. Veel mensen hebben in deze crisis weinig geconsumeerd, hebben  uitgaven uitgesteld. Bedrijven hebben hun investeringsplannen opzijgeschoven. Dat zal allemaal weer van de grond komen, en dan voorzie ik een sterke heropleving.’
Maar wat dan met de schuld die daardoor hoog oploopt? Daarover is De Grauwe optimistisch. ‘Vandaag zitten we, door de zeer lage rentevoeten, in een ongelooflijk gunstige financiële toestand. De overheid kan op 30 jaar lenen, aan ongeveer 0.3 %. Dat is bijna gratis. Over 30 jaar is de economie gegroeid, waardoor die 50 miljard extra schuld (nu ongeveer 10 % van het bbp) dan minder dan 5% van het bbp zal zijn. Doordat de rentevoeten nu zo laag zijn, in vergelijking met de groei van de economie, wordt die schuld vanzelf afgebouwd. Daardoor kunnen we publieke investeringen doen, die we bijna gratis financieren. Die investeringen leiden tot een sterkere economie die ook inkomsten zal genereren. Wat we vandaag doen, met de uitgaven om de economie recht te houden, is investeren. Als we dat niet zouden doen, zou de economie krimpen en zou de bestaande schuld nog zwaarder doorwegen.’

Wie beweert dat de schuld onhoudbaar wordt, zit volgens de Grauwe vast in het verleden, toen de rentevoeten zeer hoog waren in vergelijking met de groei van de economie. ‘Door de hoge rente bleef de schuld maar stijgen waardoor er voortdurend bezuinigingen nodig waren. Dat is nu niet  het geval. De grootste fout die we zouden kunnen maken is de economie niet blijven ondersteunen. Dan pas zouden we in de problemen komen, dan zou er veel permanente schade zijn.’

 

Sociale zekerheid als investering

De Grauwe brak tijdens het webinar een lans voor de sociale zekerheid. ‘Decennialang hebben we, vooral onder invloed van het neoliberalisme, gehoord dat de sociale zekerheid een zware last was, die het onmogelijk maakt om onze competitiviteit te behouden en die daarom moet worden afgebouwd.’

Maar nu blijkt dat de sociale zekerheid van cruciaal belang is om het hoofd te bieden aan een crisis: ‘De sociale zekerheid, dat zijn niet alleen de ziekte-uitkeringen, ze heeft er ook voor gezorgd dat mensen een inkomen konden behouden, dat ze niet massaal ontslagen werden. We hebben in het verleden geïnvesteerd in de sociale zekerheid, en daardoor kunnen we nu de crisis te boven komen. Je moet de sociale zekerheid zien als een sociale investering, die niet alleen nodig is vanuit ethisch oogpunt, maar ook om het economisch bestel recht te houden. Zonder sterke sociale zekerheid stort het maatschappelijk en het economisch bestel in elkaar. En laten we wel wezen, dit is niet de laatste crisis, er komen nog andere crisissen op ons af, zoals de klimaatcrisis.’

 
Vermogensbelasting

Ook de vermogensbelasting kwam op tafel. Paul De Grauwe: ‘Ik pleit voor een vermogensbelasting met een progressief karakter. Alles onder het miljoen belasten we niet. Vanaf 1 miljoen belasten we 1%. Boven de 10 miljoen wordt dat 2%, boven de 100 miljoen 3%, en voor de miljardairs 4%. We zijn vandaag in een situatie beland met te grote concentraties van vermogens. Dat is niet goed voor de economie, en ook niet voor de democratie. In landen met een nog grotere kloof zien we dat de topvermogens veel te veel invloed hebben op de politiek, dat politici omgekocht worden, dat het proces van wetgeving wordt gemanipuleerd om de belangen van de topvermogens te vrijwaren. Een democratie kan niet leven als er een te grote ongelijkheid is, dan ontstaat er instabiliteit. Dat moeten we vermijden.’ 

 
Back to business as usual?

De Grauwe denkt niet dat onze economie er na de pandemie anders uit zal zien. Telewerken is misschien een blijver, voor de rest voorspelt hij dat het leven weer zijn gewone gang zal gaan: mensen zullen weer op restaurant gaan, gaan reizen, de dingen kopen die ze vroeger kochten… ‘Ik verwacht weinig verandering. Ik denk dat we terug naar het normale leven zullen terugkeren.’

Daarna was het woord aan Marc Leemans, die zich voor 90% akkoord verklaarde met de standpunten van De Grauwe. Hij maakte enkele kanttekeningen bij de terugkeer naar ‘het normale leven’: ‘Wat is normaal? Opnieuw sociale ongelijkheid aanvaarden? Sociale dumping aanvaarden? Aanvaarden dat de ecologie onder druk staat? Aanvaarden dat iedereen weer voor 15 euro naar Napels kan vliegen? Willen we daar weer naartoe als deze pandemie voorbij is?’

 
Stijgende ongelijkheid

Hij waarschuwde ook voor de enorm stijgende ongelijkheid, die wordt versterkt door Covid. Leemans: ‘30% van de Belgen – 3 miljoen mensen - hebben inkomensverlies als gevolg van Covid. 45% van hen heeft een inkomensverlies van meer dan 10%. Nu is 10% inkomensverlies voor iemand die € 4000 verdient minder dramatisch dan voor iemand die € 1600 verdient, want die laatste belandt zo onder de armoedegrens. Die 45% behoren tot de laagste inkomens en hebben minder dan 3 maanden spaarbuffer. Een laag inkomen, proportioneel veel inkomensverlies, geen of weinig reserves. Gevolg: de net niet armen schuiven op naar de armen.’ Er zitten enorm veel mensen in tijdelijke werkloosheid. Zij worden nu gered door de steun van de overheid, maar wat als die wegvalt?

  
Leemans: ‘Ik ben het ermee eens dat we heel zwaar moeten ondersteunen om te vermijden dat onze economie heel sterk onder druk komt te staan. Maar de regering is veel strenger voor steun aan werknemers dan aan werkgevers en zelfstandigen. Een tijdelijk werkloze krijgt nu 70% uitkering, maar gewone werklozen krijgen nog steeds een uitkering van maximaal 60%, ook al kunnen ze nu geen nieuwe job vinden. Dat staat in schril contrast met het verhoogd overbruggingskrediet voor zelfstandigen, dat is verdubbeld tot boven de 3200 euro…’

 
Een euro is een euro

Leemans plaatste ook vraagtekens bij De Grauwes uitleg over de toenemende schuld: ‘Als er groei komt, kunnen we die schuld op 30 jaar wel verteren. Maar op 30 jaar kan er heel veel gebeuren. De markt is niet stabiel, de overheid is niet stabiel. Let wel, ik pleit ervoor om de economie en de werkgevers te ondersteunen, maar ik denk dat we zo gericht mogelijk moeten steunen om ervoor te zorgen dat er niet te veel zaad op de rotsen valt.’

Hij hoopt vooral dat er een eerlijke fiscaliteit komt: ‘Een euro is een euro. Een euro verdiend met een nanoseconde speculatie moet minstens op dezelfde manier worden belast als een euro die is verdiend met levenslange transpiratie.’ Hij bewondert het dat Paul De Grauwe ervoor pleit dat er een grens moet worden gesteld aan overdreven rijkdom. ‘We moeten nadenken over de ethiek van de rijkdom. Er zijn bedrijven die meer omzet draaien dan de verzamelde bbp’s van meerdere landen samen. In dat soort wereld leven wij. Ongelijkheid kan zo groot worden dat het een destructieve kracht wordt.’

Wil je het volledige webinar 'Wie betaalt de coronacrisis' herbekijken? Klik dan hier.