Langdurig zieken:  regering kiest voor goedkoop en snel afschrijven van zieke werknemers

Met de stemming van de “Terug Naar Werk”-wet nog vlak voor het kerstverlof, duwt de regering zonder veel debat door met een beleid dat de problematiek van langdurige ziekte nog groter zal maken.

Zonder veel publiek debat stemde het federaal parlement gisteravond de dikke bundel van maatregelen rond langdurige ziekte, die 1 januari al van kracht zijn. Zowel diegenen die dit beleid op het terrein moeten opvolgen en uitvoeren, als die er de gevolgen van dragen, worden binnen twee weken geconfronteerd met ingrijpend beleid waar de uitwerking vaak nog onduidelijk is.

Het gebrek aan publiek debat over deze maatregelen verhult ook meer fundamenteel hoe de regering maatregelen invoert die de problematiek van langdurig zieken niet zal oplossen, en waarschijnlijk nog verergeren. In tegenstelling tot wat er rond langdurig zieken in het regeerakkoord was afgesproken, blijft namelijk het eerste luik rond preventie een dode letter en ligt de focus vooral op het opvoeren en versnellen van sancties en controles.

Dweilen met de kraan open

Een beleid dat niet preventief de gekende oorzaken van de sterke groei van het aantal langdurige zieken aanpakt – langer moeten werken terwijl je job of gezondheid dat niet toelaat, meer aandoeningen door ziekmakend werk, en de groei van vrouwelijke tewerkstelling in functies die niet werkbaar zijn tot aan je pensioen – is dweilen met de kraan open.

In de plaats van een doortastende aanpak van de oorzaken van langdurige ziekte, kiest de regering voor de politieke gemakkelijkheidsoplossing van het aanpakken van de zieken zelf. Zo verhoogt ze de bestaande uitkeringssancties en voert er nieuwe in. Bijvoorbeeld het missen van een afspraak met een arbeidsarts leidt tot een volledig inhouden van de ziekte-uitkering. Een enorm schadelijke maatregel voor een reeds precaire groep én een controlerende rol opgelegd aan arbeidsartsen die hun ondersteuning van zieke werknemers ondergraaft.

Het is zeer duidelijk vanuit wetenschappelijk onderzoek en buitenlandse beleidservaring dat zulke uitkeringssancties voor zieken geen enkel duurzaam effect hebben op hun tewerkstellingskansen, integendeel. Uitkeringssancties vergroten de afstand tot de arbeidsmarkt, het armoederisico, gezondheidsproblemen en medicatiegebruik, en bemoeilijken het werk van bijvoorbeeld arbeidsmarktconsulenten en artsen.

Sneller zieken ontslaan

Bovenop de aantoonbaar niet-effectieve maatregelen en het gebrek aan beleid tegen de oorzaken, voert de regering ook beleid in dat manifest ingaat tegen hun eigen doelstelling om zieke werknemers terug aan de slag te krijgen en de budgettaire kosten van langdurige ziekte te doen dalen.

Zo wil de regering het mogelijk maken om aanzienlijk sneller zieke werknemers hun arbeidscontract te beëindigen zonder een ontslagvergoeding te moeten betalen. Dit beleid ondergraaft juist cruciale hefbomen voor de terugkeer naar werk, zoals behoud van de arbeidsrelatie, de nodige tijd voor medisch herstel, en de ruimte om re-integratiestappen op te starten.

Hiermee moedigt de regering werkgevers juist aan om te kiezen voor een bijzonder goedkope manier om zowel de kosten van een zieke werknemer af schuiven op de sociale zekerheid, evenals hun wettelijke verplichtingen te ontlopen om te zorgen dat werknemers niet ziek worden of via aangepast werk terug aan de slag kunnen.

Terwijl de regering sancties en enorme controles voor zieken aankondigt om jaarlijks 100.000 minder langdurig zieken te hebben, moedigt ze met deze hervorming een ontslagmachine aan die nu al verantwoordelijk is voor jaarlijks zo’n 26.000 procedures contractbeëindiging medische overmacht. In de plaats van beleid dat het goedkoop en snel afschrijven van zieke werknemers aanmoedigt, zou de regering dit moeten tegengaan onder meer door alle werknemers bij ontslag een correcte vergoeding te garanderen.

Ook regeringsmaatregelen die ervoor zorgen dat minstens de bestaande wetgeving rond preventie en re-integratie op werk wordt gerespecteerd, zoals het verplicht collectief re-integratiebeleid, inspanningen voor aangepast werk bij werkhervatting, en gezonde werkomstandigheden zodat werknemers niet opnieuw ziek uitvallen, zullen veel meer werknemers gezond aan het werk houden en krijgen dan financiële sancties voor zieken en hun artsen.