Rerum Novarum: voor sociale vooruitgang
ACV-voorzitter Ann Vermorgen gaf aan de vooravond van Rerum Novarum in Gent een bevlogen en krachtige, maar erg hoopgevende toespraak. Over hoe we ons samen moeten blijven organiseren en strijden voor sociale rechtvaardigheid en vooruitgang. Over hoe essentieel het is dat we eenheid bewaren in tijden van polarisatie. Over hoe ons niet mogen laten opzetten tegen elkaar. Maar integendeel de krachten moeten bundelen in plaats van elkaar te verzwakken. Alleen dan kunnen we de verloren vooruitgang terugwinnen en bouwen aan een duurzame toekomst die recht doet aan de waarden van solidariteit, eerlijkheid en gelijkheid.
Je kan hier enkele passages nalezen uit de toespraak van Ann Vermorgen in Gent op 27 mei 2025.
Rerum Novarum?
134 jaar geleden publiceerde paus Leo XIII de encycliek ‘Rerum Novarum’. Die encycliek zette heel veel in beweging. Samen met andere progressieve krachten heeft de christelijke arbeidersbeweging vanaf dan de sociale welvaartstaat vorm gegeven.
We staan er veel te weinig bij stil wat er sindsdien allemaal gerealiseerd is. Onze sociale zekerheid, die net 80 jaar oud is, dat is één van de grootste verwezenlijkingen in de geschiedenis van de mensheid. Dat we, werknemers en werkgevers, allemaal geld in de pot stoppen om te helpen wie oud, ziek of werkloos wordt. Het klinkt oersimpel. Het klinkt zo evident. Maar toch is het nog maar één mensenleven de realiteit. Maar in die spanne van een mensenleven heeft de sociale zekerheid wel heel veel mensen overeind gehouden. En de kwaliteit van leven een ongelofelijke boost gegeven.
Het werk is niet af!
Daar mogen én daar moeten we allemaal heel fier op zijn. Die fierheid mag niet stoppen bij het terugkijken en zeggen “dat hebben we toch goed gedaan”. Want niets is voor eeuwig verworven! Voor sommige politici is de sociale zekerheid waar ik het net over had een snoeppot geworden waar ze zo weinig mogelijk willen instoppen maar wel heeeel graag in grabbelen. Terwijl het simpel is: de sociale zekerheid is van werknemers en van werkgevers. Niet van de politiek!
We moeten de fierheid over wat we al bereikt hebben ook vooral inzetten om de toekomst van mensen nog te verbeteren. Uit het verleden hebben we geleerd dat dat kan. Op dat pad moeten we verder. Ons werk is niet af.
De richting die we uit moeten is zeer duidelijk:
- Meer solidariteit
- Meer rechtvaardigheid
- Ten vooruitgang voor iedereen
We moeten blijven streven naar sociale vooruitgang. Voor de mensen die elke dag zwoegen en hopen op een betere toekomst voor zichzelf en voor hun kinderen.
Een samenleving die vooruitgang biedt, die perspectief biedt, zorgt ervoor dat mensen niet alleen overleven, maar dat ze ook kunnen en mogen dromen, groeien en bijdragen aan de gemeenschap. Het biedt mensen hoop. En hoop is de brandstof van elke samenleving. Daar moeten we blijven voor gaan!
Sociale vooruitgang komt niet zomaar
Sociale vooruitgang komt natuurlijk niet zomaar. Wat lippendienst en politieke marketing over zogenaamde opoffering van iedereen volstaat niet. Mensen zijn niet dom.
- “Ja maar, de index is wel gered”, ”klonk het vier maand geleden. Ondertussen is duidelijk geworden dat pensioen, uitkeringen en heel wat lonen met vertraging zullen geïndexeerd worden. En dat deze mensen dus koopkracht zullen inleveren. Dat is de index in naam laten bestaan, maar in praktijk wel uithollen.
- “Ja maar, de pensioenen zijn wel gered”, klonk het vier maand geleden. Maar er wordt wel heel zwaar ingegrepen in de pensioenen. Gelijkstellingen voor periodes van ziekte of tijdelijke werkloosheid worden afgebouwd. Wie deeltijds werkt, dat zijn vooral vrouwen die heel vaak zorgtaken op zich nemen, zal een pak minder pensioen hebben. EN het zijn vooral de jongeren van vandaag die dit zullen voelen. Dé klap op de vuurpijl: de welvaartsenveloppe wordt helemaal weg bespaard. De impact van deze besparing is dus gigantisch. En treft de kwetsbaarste mensen.
- “Ja maar, de mensen gaan netto meer verdienen” klonk het vier maand geleden. Ik hoop het. Maar, voor de meeste werkenden zou dat pas het geval zijn in 2029, net voor de volgende verkiezingen. Uitstel dus. En u weet wat er heel vaak van uitstel komt. Want om die belofte te realiseren is veel geld nodig. Maar dat geld heeft deze regering niet, er moeten miljarden bespaard. En er moet veel extra geld naar het leger.
- “Ja maar, we gaan ervoor zorgen dat er veel meer mensen aan het werk zijn”. Om zo de sociale zekerheid te redden. klonk het vier maand geleden. Dat is een goed idee. Echt waar. Ik steun dat streven. Ware het niet dat de regering vooral mensen die nu al aan het werk zijn vooral harder, flexibeler en goedkoper wil doen werken.
Hier wordt de sociale zekerheid niet beter van. Hier worden enkel bedrijven en hun aandeelhouders beter van. Bedrijven die trouwens goed bediend worden.
Er zijn wél alternatieven!
Ja, we staan voor uitdagende tijden. En ja, ook voor budgettaire inspanningen. Maar er zijn wel degelijk alternatieven voor het beleid dat ons wordt opgedrongen. Maar dat vraagt het doorbreken van taboes.
Ik merk dat men de vakbond uit gemak het label conservatief opplakt. Dat is intellectuele luiheid. Want diezelfde politici en opiniemakers houden ondertussen wel zelf de status quo in stand. Wie het status quo werkelijk wil doorbreken zal uit een ander vaatje moeten tappen. Drie taboe doorbrekers zijn daarbij cruciaal.
Doorbreker één: ik verwacht van onze politici dat ze onnodige uitgaven vermijden.
Dit lijkt de evidentie zelve, zeker in budgettair moeilijke tijden. Maar het omgekeerde gebeurt.
Om de haverklap hoor ik uitspraken rond de nood aan een ‘kerntakendebat’. Prima. Maar gek genoeg worden de olifanten in de kamer niet benoemd. In loonsubsidies voor bedrijven zijn we bijvoorbeeld kampioen. Dat gaat over 23 miljard euro. Een ander voorbeeld, Iedereen heeft de mond vol van innovatie. Terecht een belangrijke pijler voor onze economische ontwikkeling waar ook de overheid een rol moet spelen. Maar het lijkt ook steeds meer een excuus om geld door te sluizen naar ondernemingen terwijl er geen enkele innovatie tegenover staat.
Dus ja, er valt in dit land nog wel wat te zeggen over onze uitgaven. Maar kijk dan eerst naar de uitgaven die niets bijbrengen aan onze samenleving, in plaats van te snoeien in de uitgaven die dienen voor het levensonderhoud van werknemers die ziek worden, die hun werk verliezen of op pensioen gaan.
Doorbreker twee: ik verwacht van onze politici dat ze kijken naar wat echt opbrengt. Voor de staatskas én voor de samenleving.
Ik kan niet anders dan -nog maar eens- de nadruk te leggen op een echte fiscale hervorming. Ik zie de inspanningen die centrumlinks voor een meerwaardebelasting doet. En ik heb daar veel respect voor. Het is een belangrijke stap Maar we weten allemaal dat het niet zal volstaan. Ook al omdat rechts minstens evenveel moeite doet om de boel te saboteren.
En we weten allemaal dat we veel verder moeten gaan. Teveel inkomsten ontspringen nog de dans. Te gemakkelijk komt men via belastingconstructies weg om toch maar minder te moeten betalen. Van managementvennootschappen tot fiscale fraude, deze regering sleept met de voeten om te doen wat nodig is. Doen wat nodig is: niet alleen om welstellenden méér te laten betalen, maar alleen al om ze gewoon hun eerlijk deel te laten betalen!
Want we hebben dat geld nodig, net om te investeren en zo slim te besparen. Om te investeren in preventieve zorg, op en naast de werkvloer. In werkbaar werk en loopbaanondersteuning. Om te investeren in onderwijs, want kennis is onze enige grondstof. Om te investeren in betaalbare woningen want een dak boven je hoofd is essentieel.
Die investeringen verdienen we driedubbel terug in onze zorg en sociale zekerheid. En, nog belangrijker, in levenskwaliteit voor heel veel mensen die het nu moeilijk hebben.
Als we sociale vooruitgang willen, moeten we ervoor zorgen dat we de juiste prioriteiten stellen. En die prioriteit is niet het particuliere belang van de rijksten.
Doorbreker drie: niet alle politici zijn liberalen. Durf dus de liberale pseudo-oplossingen in vraag te stellen.
Volgens die loonnormwet is er opnieuw geen ruimte voor loonopslag. Alleen, klopt dat niet.
Alleen al door de gedaalde inflatie en de bijkomende lastenverlaging die Arizona geeft aan bedrijven komt er al een loonmarge van zo’n half procent bij voor meer koopkracht. En dat op basis van een wet vol sjoemelsoftware. In de realiteit, als we correct rekenen, zonder gesjoemel én met verantwoordelijkheidszin, dan is de loonmarge al snel 3%. Er zal dus de komende weken echt ruimte moeten komen voor koopkrachtverhoging.
Want door de lonen te blokkeren ontzeggen we mensen twee keer een verbetering van hun levensstandaard. Een eerste keer in hun direct loon, in wat iedere maand op de rekening komt. En een tweede keer in de sociale rechten die mensen ermee opbouwen.
Lonen bevriezen is niet alleen sociaal onrechtvaardig, het is in deze budgettair zeer zware tijden ook zeer absurd. De regering bevriest de brutolonen en dus haar inkomsten. Maar om de nettolonen te verhogen voorziet ze dan wel weer miljarden die ze eigenlijk niet heeft. We weten wie daarna dan de rekening zal betalen.
Als deze regering de moed zou hebben om wel eens naar de cijfers te kijken op basis van deze drie doorbrekers, zou onze begroting er anders uitzien. En zou onze samenleving er veel beter van worden. Wat toch het ultieme doel moet zijn.
Alleen samen kunnen we sociale vooruitgang boeken
Vrienden, vriendinnen, als we voor sociale vooruitgang willen blijven gaan, dan gaan we ons moeten blijven organiseren en verenigen. In jeugd- en ouderenbewegingen. In vakbonden. In mutualiteiten. In vrouwenorganisaties. In klimaatbewegingen. Ja…. zelfs in politieke partijen. Om zo te blijven strijden voor sociale rechtvaardigheid. Op straat, in de parlementen, en in de harten van de mensen. Hier en in de wereld.
Alleen dan kunnen we de verloren vooruitgang terugwinnen en bouwen aan een duurzame toekomst die recht doet aan de waarden van solidariteit, eerlijkheid en gelijkheid.
Het is daarom van essentieel belang om eenheid te bewaren in tijden van polarisatie. Er zijn krachten die proberen groepen tegen elkaar op te zetten, die proberen mensen te verdelen. Ze spelen in op angst, onzekerheid en verdeeldheid. Ouderen tegen jongeren, arbeiders tegen werklozen, autochtone Belgen tegen migranten. Mans tegen trans.
Laten we ons niet tegen elkaar laten opzetten. Laten we onze krachten bundelen in plaats van elkaar te verzwakken. Van naar elkaar te stampen zijn gewone mensen nooit beter geworden. We zijn allemaal gelijk. Alleen samen gaan we vooruit. In verdeeldheid lijdt eerst de zwakste, maar verliezen we uiteindelijk allemaal.
De strijd voor sociale vooruitgang, voor rechtvaardigheid en solidariteit is een langdurig proces, het is een strijd die geduld en vastberadenheid vraagt. Maar als we samen staan, als we onze krachten bundelen, kunnen we een betere toekomst opbouwen voor iedereen. De geschiedenis van de christelijke arbeidersbeweging leert ons dat geen enkele strijd te groot is wanneer we samen optrekken en in beweging komen.
Laten we deze feestdag gebruiken om niet alleen terug te kijken, maar vooral vooruit te kijken — naar een samenleving die recht doet aan iedereen. Een warme samenleving met solidariteit, rechtvaardigheid en vooruitgang voor iedereen.