Aan de federale onderhandelaars : vergeet het spoorwegpersoneel niet

Eind augustus maakte de NMBS haar halfjaarresultaten van 2019 bekend, waarin het bedrijf kan uitpakken met enkele positieve kerncijfers. Niet alleen is er een stijging van het reizigersaantal met 4,1 %. Ook de klanttevredenheid en de stiptheid gaan erop vooruit. De bedrijfsinkomsten zijn gestegen  met 3,1 % tot 1,29 miljard en de economische schuld daalt met 100 miljoen EUR. De NMBS investeert 249,5 miljoen EUR in de dienstverlening aan de reiziger. Net zoals de voorgaande jaren, is tijdens de eerste helft van 2019 de financiële gezondheid van de onderneming verder verbeterd. ACV-Transcom is verheugd over deze positieve trend. Wanneer het positief is, mag het worden gezegd.

Maar achter deze cijfers schuilt een factor die te weinig wordt belicht: de dagelijkse inzet van het personeel. In al zijn fierheid geeft het personeel elke dag het beste van zichzelf om de openbare dienstverlening te kunnen bieden die de reiziger verdient. Al vijf jaar lang stijgt het aantal reizigers maar tegelijkertijd daalt het aantal personeelsleden. De positieve cijfers worden dus in grote mate door het personeel bekomen.

Meer reizigers, meer treinen ? 

Het klimaat staat hoog op de politieke agenda. Deze ‘sense of urgency’ gaat voor ACV-Transcom samen met de roep naar duurzaam openbaar vervoer. Kwalitatief openbaar vervoer is immers het alternatief voor de dagelijkse verkeerscongestie en draagt op die manier bij tot de klimatologische verbeteringen. 

Een groter treinaanbod moet hierop een antwoord bieden. Meer treinen om meer reizigers te vervoeren. Zeker en vast. Maar meer treinen vergen niet alleen meer investeringen in rollend materieel of het spoornetwerk. Er dient ook geïnvesteerd te worden in niet alleen meer, maar ook in ons huidig personeel !

ACV-Transcom wijst erop dat de positieve resultaten van de NMBS immers mede worden gedragen door het personeel, dat het nijpend tekort aan personeel dagelijks moet opvangen. Ondanks de vele  aanwervingen worden aanwervingcontingenten niet behaald en het gebrek aan personeel is een enorme belasting voor diegenen die het huidige treinaanbod dagelijks moeten verzekeren. Ook zij hebben nood aan een goede balans werk/privé.  En daarom is er nood aan erkenning  en waardering van het personeel die deze goede resultaten van de NMBS mee hebben gerealiseerd. 

De laatste vijf jaar is er een constante stijging van het aantal reizigers. Tussen 2015 en 2019 steeg het aantal reizigers van 116,6 miljoen tot 129,6 miljoen. Het personeelsbestand van de NMBS daalde echter van 19849 naar 17568. Kort samengevat werden 13 miljoen meer reizigers vervoerd met 2200 minder personeelsleden. Eenzelfde personeelsvermindering stellen we vast bij Infrabel, In 2015 daalde het aantal personeelsleden met 1600, namelijk van 11720 naar 10093.

De NMBS als financieel gezond bedrijf…

Dank zij de positieve operationele resultaten werd de economische schuld afgebouwd tot 2,38 miljard EUR. En dat is onder het niveau van 2014 toen ze 2,43 miljard EUR bedroeg. Deze historische schuld weegt echter op de werking. Politieke keuzes moeten voorzien in voldoende investeringen in de Belgische Spoorwegen zodat de NMBS en Infrabel geen verdere schulden moeten aangaan. 

… en nood aan investeringen

Dat investeringen noodzakelijk zijn bewijst men in Duitsland. De Duitse overheid, de deelstaten en de Deutsche Bahn investeren de komende 10 jaar 86 miljard euro in een moderniseringsprogramma voor het spoor. De investeringen worden ingezet voor het bestaande net en moet helpen om meer mensen in de trein te krijgen. De Duitse regering heeft zich immers voorgenomen om tot 2030 het aantal treinreizigers te verdubbelen. Dat zou moeten bijdragen tot het halen van de klimaatdoelstellingen.

NS, de Nederlandse spoorvervoerder zag haar reizigersaantal in de eerste helft van 2019 met 4,6 % stijgen. Om de blijvende groei aan te kunnen en capaciteitsproblemen te vermijden ziet het Kabinet van Verkeer en Waterstaat het belang in van investeringen om die problemen te vermijden. 
Voorlopig breidt de NS de capaciteit fors uit met nieuwe treinen om de groei van het aantal treinreizigers het hoofd te kunnen bieden. Ze pleit ervoor om het budget van Prorail (de spoorinfrastructuurbeheerder in Nederland) vervroegd beschikbaar te maken om de knelpunten in de infrastructuur op te lossen.

En nu ? Meer treinen, meer middelen ? 

Vele stemmen vragen een vergroening van de mobiliteit. ACV-Transcom vormt hierin geen uitzondering. We vragen de toekomstige politieke beleidsmakers om een visie op mobiliteit te ontwikkelen over de grenzen van vervoersmodi, partijprogramma’s en bevoegdheidsniveaus heen met daarin een duidelijke keuze voor meer investeringen in openbaar vervoer. 

Maar het kan niet bij vragen blijven. Er moet worden gehandeld, beste heren informateurs. Positieve resultaten kunnen niet verhullen dat er op de werkvloer geen problemen zouden zijn. Er is dringend nood aan financiële zuurstof voor zowel investeringen (aankoop en vernieuwingen) als voor exploitatie (de dagdagelijkse werking, onderhoud en personeel). 

De operationele continuïteit hangt immers ook af van het personeel. Het spoorwegpersoneel moet de nodige erkenning krijgen met goede arbeidsvoorwaarden en een aantrekkelijk loon. We willen er op wijzen dat de tegenover de enorme productiviteitsstijgingen de laatste jaren geen enkele ruimte beschikbaar was voor loonsverhoging. De laatste loononderhandeling dateert van vóór 2010. 

Onze boodschap is duidelijk. We vragen aan de informateurs de nodige middelen om het treinaanbod te kunnen uitbreiden, maar ook om de attractiviteit van onze jobs te kunnen verhogen. Investeer in openbaar vervoer en steek de Belgische Spoorwegen niet opnieuw in een draconisch besparingskeurslijf zoals de vorige Zweedse coalitie wel deed. 

Luc Piens
algemeen sectorverantwoordelijke spoorwegen