De handel wordt vaak voorgesteld als een sector die een nooit eerder geziene crisis doormaakt. ACV Voeding en Diensten heeft geprobeerd om dat objectief te benaderen door middel van een studie die zich baseert op gegevens van de Nationale Bank. Daaruit blijkt dat de winsten van de voedingshandel in 2022 lager liggen dan in 2020 en 2021, maar hoger dan in 2018. Eigenlijk keren ze terug naar hun niveau van 2019. De sector kende in 2020-2021 een boost door COVID en daar is nu dus een einde aan gekomen. Maar gemiddeld gesproken is de situatie niet dramatisch, hoewel sommige individuele gevallen weliswaar problematisch zijn. Het is zelfs zo dat er 716 miljoen € uitgekeerd wordt aan de aandeelhouders en dat de bestuurders en bedrijfsleiders een bijkomende vergoeding van 67 miljoen € opstrijken. ' In deze context hopen de werknemers dat de werkgevers een eerlijke koopkrachtpremie zullen toekennen', aldus Steve Rosseel, woordvoerder voor de handel van ACV V&D.

In een studie die op 6 november 2023 wordt gepubliceerd, heeft de studiedienst van ACV Voeding en Diensten de winsten van de voedingshandel in 2022 objectief onderzocht. Die studie is gebaseerd op de laatste boekhoudkundige gegevens die door 12 581 bedrijven uit de voedingshandel (klein- en groothandel) werden neergelegd bij de Nationale Bank van België.

Eerste vaststelling is dat het omzetcijfer van de voedingshandel gestegen is van 48,5 miljard € in 2021 naar 52,6 miljard € in 2022 (+8,5%). Die stijging is te verklaren door de stijgende prijzen die aangerekend werden aan de consument. Maar de kosten namen over dezelfde periode eveneens toe.

Tweede vaststelling is dat de totale bedrijfswinst van de bedrijven uit de sector evolueert van 1,6 miljard € in 2021 naar 1,4 miljard € in 2022 (-10,5%). Dat is een daling. Maar een daling die we moeten relativeren op basis van de voorgaande jaren. De winsten in 2022 zijn van dezelfde orde als die van 2019 (1,4 miljard €), die dan weer hoger lagen dan die van 2018 (1,3 miljard €). Als de daling al aanzienlijk lijkt, komt dat vooral omdat de voedingshandel het heel goed deed in 2020 en 2021, in het bijzonder tijdens de lockdowns.

Derde vaststelling is dat achter het gemiddelde een aantal verschillen schuilgaan: handelszaken met meer dan 50 werknemers zagen hun bedrijfswinst sterker achteruitgaan (-22% tussen 2021 en 2022). Kleinere handelaars (minder dan 50 werknemers) bleven daarentegen zo goed als gespaard, met een winstdaling van slechts 5%. Laten we niet vergeten dat die dalingen gerealiseerd werden ten opzichte van historisch hoge winstcijfers en dan vooral voor de grote bedrijven. In sommige gevallen blijven de winsten, hoewel lager dan ervoor, toch op een behoorlijk niveau. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de Colruytgroep die het jaar afsloot met een winst na belastingen van 201 miljoen €.

Wat werd er met die winsten gedaan? Van de 1,4 miljard € bedrijfswinsten ging er 372 miljoen € naar de belastingen. Van de 1,1 miljard die overbleef werd er 716 miljoen € uitgekeerd aan de aandeelhouders onder de vorm van dividenden of door eigen aandelen in te kopen. Tot slot ging er 67 miljoen € naar bezoldigingen van bestuurders en bedrijfsleiders (boven op hun salaris). De rest werd gereserveerd of werd gebruikt voor financiële transacties van de bedrijven. De sector is dus verre van doodgebloed. 

Momenteel onderhandelen de vakbonden en de werkgevers over de arbeidsvoorwaarden van de sector. Een van de struikelblokken is de betaling van een koopkrachtpremie in de bedrijven die een goed resultaat lieten optekenen. Voor Steve Rosseel, nationaal verantwoordelijke van ACV Voeding en Diensten, moet een dergelijke premie uitgekeerd worden in alle bedrijven die daartoe in staat zijn: 'De regering heeft de loonstijgingen bevroren. Deze premie is bijna de enige manier waarmee de werknemers hun koopkracht de komende twee jaar kunnen opkrikken. Veel bedrijven zijn rijk genoeg om die premie te betalen, maar de werkgeversfederaties – Comeos op kop – liggen dwars. Terwijl ze 716 miljoen € uitkeren aan hun aandeelhouders, willen ze maar maximum 3 miljoen € uitgeven aan premies voor al hun arbeiders samen. Met het gemeenschappelijke vakbondsfront vragen wij een minimum van 250 € per persoon in de bedrijven die winst maken. Dat is niet overdreven: als nog maar de helft van de winsten na belastingen uitgekeerd werd aan de werknemers van de sector, dan zou er marge zijn voor een premie van 3800 € voor elk van hen'.

De stakingsaanzegging die ingediend werd door het gemeenschappelijke vakbondsfront is verlopen en later deze week staan acties gepland.

Voor meer info, raadpleeg:

• de volledige analyse van de aparte cijfers van de 12 581 bedrijven;
• een verklarende nota (in het Engels) met de studie van de resultaten, grafieken, de methodologie.