Verwijdering tijdens zwangerschap en lactatie

Bedreigd door beroepsziekte

Een zwangere vrouw is bedreigd door een beroepsziekte als zij wordt blootgesteld aan een risico dat voorkomt op de Belgische lijst van de erkende beroepsziekten. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer beslist of het gaat om een bedreiging (verwijdering uit een risico). Daarna zal Medex beslissen of het effectief om een bedreiging door een beroepsziekte gaat. De risico’s worden vermeld in de Belgische lijst van de erkende beroepsziekten.

Praktisch gezien gaat het om blootstelling tijdens de zwangerschap aan bepaalde infectieziekten, chemische stoffen en fysische agentia.

• Infectieziekten

Kinderen jonger dan 6 jaar vormen een risico want zij zijn mogelijk drager van een infectieziekte. Bij kinderen ouder dan 6 jaar blijft het infectierisico bestaan als de kinderen hun speeksel niet doorslikken en kwijlen, niet zindelijk zijn, zichzelf niet schoonmaken na een toiletbeurt, meer knuffelen dan andere kinderen, zelf een verzwakte immuniteit hebben. Als je intensief in contact komt met kleuters en 'risicodragende leerlingen' en geen antistoffen hebt tegen de vermelde infectieziekten behoor je tot de risicogroep:

- Personeelsleden uit het kleuteronderwijs: kleuteronderwijzeressen, kinderverzorgsters en schoonmaakpersoneel.

- Personeelsleden van een MFC, een opvangcentrum of van een school voor buitengewoon basisonderwijs zoals verpleegsters, kinderverzorgsters, opvoedsters, kinesisten, logopedisten, ergotherapeuten die werken met zwaar mentaal gehandicapten en de personeelsleden belast met de schoonmaak. Het gaat om de personeelsleden die deze functies effectief uitvoeren. Een verpleegster die louter administratief werk verricht, valt niet onder het vermoeden van een verhoogd risico.

Het gaat om de infectieziekten rubella, varicella, cytomegalovirus (ook als je antistoffen hebt), humaan parvovirus B19, hepatitis B, bof, mazelen, toxoplasmose en tuberculose.

• Chemische stoffen

Iedereen die in aanraking kan komen met bepaalde chemische stoffen, is mogelijk bedreigd door een beroepsziekte. In de praktijk gaat het vooral om contact met zware metalen en solventen.

• Fysische agentia

 Verwijdering uit het arbeidsmilieu wegens blootstelling aan fysische agentia komt vooral voor bij medici, paramedici en verpleegkundigen als zij in contact komen met ioniserende stralen. 

Moederschapsbescherming

Moederschapsbescherming is van toepassing op zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. Het gaat om alle gevallen waarbij de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer beslist dat je verwijderd moet worden uit een risico wegens moederschapsbescherming en die door Medex niet erkend worden als 'bedreigd door een beroepsziekte'. Dit zijn zwangere vrouwen die blootstaan aan agressief gedrag van jongeren en het tillen van lasten. In de praktijk komen die risico's vooral voor in het buitengewoon onderwijs. Ook vrouwen die borstvoeding geven worden tijdens de lactatie verwijderd als zij:

 - lasten moeten heffen tijdens de negende en de tiende week na de bevalling

- blootgesteld worden aan chemische stoffen (dezelfde als tijdens de zwangerschap)

- bedreigd worden door de volgende infectieziekten: cytomegalovirus, hepatitis B of HIV

Een verwijdering wegens bedreiging voor CMV tijdens de lactatieperiode wordt enkel erkend wanneer je kindje een extreem laag geboortegewicht heeft. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer kan een verwijdering wegens bedreiging door CMV uitspreken als je kindje op minder dan 34 weken geboren is en/of minder dan 2 kg weegt (= ernstige prematuriteit).

Verwijdering tijdens de lactatieperiode kan ook als je niet verwijderd werd tijdens de zwangerschap. De voorwaarde is wel dat de situatie of de omstandigheden tussen de zwangerschap en de lactatieperiode gewijzigd werden, waardoor er een risico ontstaat.

Procedure

• Risico-evaluatie

Elke werkgever moet een risico-evaluatie maken samen met de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Als hieruit blijkt dat er in de school risico's aanwezig zijn voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven in bepaalde functies of in alle functies, dan moeten de beschermende maatregelen worden toegepast. Alle personeelsleden moeten worden ingelicht.

Elke vrouw die meedeelt dat zij zwanger is of borstvoeding geeft en die mogelijk blootgesteld wordt aan een risico, wordt door de werkgever onmiddellijk preventief verwijderd uit het risico en wordt verwezen naar de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.

• Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer

Je deelt de werkgever of de directeur mee dat je zwanger bent of borstvoeding geeft. Als je een risicofunctie uitoefent, moet de werkgever de maatregelen nemen die afgesproken zijn in de risico-evaluatie en je naar de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer verwijzen. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer beslist om te verwijderen uit het risico.

Als het gaat om een bedreiging door een beroepsziekte tijdens de zwangerschap wordt het formulier “Melding van een tijdelijke verwijdering van een personeelslid, bedreigd door een beroepsziekte tijdens de zwangerschap”, bijlage 1, ingevuld. Als het gaat om moederschapsbescherming tijdens de zwangerschap of de lactatieperiode wordt het formulier  “Melding van een tijdelijke verwijdering van een personeelslid, bedreigd door een beroepsziekte tijdens de zwangerschap”, bijlage 2, ingevuld.

• Werkgever

 Voor de werkgever zijn er drie opeenvolgende stappen:

1. Aanpassing van de werkomstandigheden. De werkomstandigheden kunnen aangepast worden door preventieve maatregelen te nemen of door gewoon niet meer in contact te komen met het risico.
2. Een andere betrekking aanbieden  Als een aanpassing van de werkomstandigheden niet mogelijk is, kan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer voorstellen om je een andere betrekking te geven. Dat kan enkel met respect voor de geldende rechtspositieregeling. Men moet nagaan of er binnen de eigen school betrekkingen beschikbaar zijn waarin je kan tewerkgesteld worden of dat er gewisseld kan worden met een collega. De werkgever brengt je op de hoogte van alle gevolgen van de wijziging van de betrekking. De opdrachtwijziging moet op de gebruikelijke wijze meegedeeld worden aan het werkstation.
3. Vrijstelling van arbeid

Enkel als de beide vorige mogelijkheden niet kunnen toegepast worden, kan je vrijstelling van arbeid krijgen. Dat is eigenlijk een verbod om de functie tijdelijk (tijdens zwangerschap en/of lactatie) uit te oefenen. In de lestijden/uren waaruit je wordt verwijderd, kan een interim geplaatst worden.

Een van de drie mogelijkheden moet verplicht toegepast worden.

• Personeelslid

Bij zwangerschap ben je, als personeelslid in een risicofunctie, verplicht om je werkgever mee te delen dat je zwanger bent zodra je het zelf weet. Als je in juli of augustus vaststelt dat je zwanger bent dan moet je, als je een risicofunctie uitoefent, jouw werkgever daarvan op de hoogte brengen tijdens de eerste werkdag. Voor een tijdelijk personeelslid van bepaalde duur (TABD) kan de verwijdering pas ingaan op de eerstvolgende dag, onafgezien van het tijdstip van de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Tijdelijken en contractuelen, die vrijgesteld worden van arbeid en die dus thuis moeten blijven wegens loutere moederschapsbescherming (zij zijn niet bedreigd door een beroepsziekte) moeten hun ziekenfonds verwittigen dat zij van het werk verwijderd werden wegens moederschapsbescherming. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer moet voor het ziekenfonds een document invullen om je van een vervangingsinkomen te laten genieten.

Als je borstvoeding geeft en met verlof bent wegens 'moederschapsbescherming', moet je dat maandelijks bewijzen door een attest van Kind en Gezin of een medisch attest voor te leggen. Het verlof wegens 'moederschapsbescherming' tijdens de lactatie duurt maximaal tot vijf maanden vanaf de dag van de bevalling.

Als je met verlof bent wegens 'een bedreiging door een beroepsziekte' of wegens 'moederschapsbescherming', moet je bij eventuele ziekte dit niet aangeven aan het controleorgaan.

• Erkenningsprocedure

De werkgever stuurt de aangifte van een verwijdering wegens ‘bedreigd door een beroepsziekte’ door naar Medex. Medex beslist vervolgens of het werkelijk gaat om een bedreiging door een beroepsziekte. Een beroep tegen een beslissing van niet-erkenning is enkel mogelijk bij de arbeidsrechtbank. Als Medex de verwijdering wegens een beroepsziekte niet erkent, blijf je verwijderd, maar wordt de periode van verwijdering beschouwd als ziekteverlof. Je hoeft dan geen ziekteattest te sturen naar het controleorgaan, de beslissing van Medex geldt als bewijs van arbeidsongeschiktheid. Toch mag je het werk waaruit je werd verwijderd niet hervatten zolang het risico blijft bestaan.

Bij moederschapsbescherming is er geen bijkomende erkenningsprocedure.

Betaling

Als je arbeidsomstandigheden worden aangepast ontvang je het gewone salaris. Krijg je een andere betrekking in organieke uren of lestijden, dan ontvang je een salaris op basis van de nieuwe aanstelling.

Tijdens verlof wegens bedreiging door een beroepsziekte die erkend is door Medex ontvang je als vastbenoemd personeelslid verder je salaris. Ook als tijdelijk personeelslid ontvang je voor de resterende duur van je aanstelling je salaris. Als je je aanstelling nog niet hebt aangevat of je zou een nieuwe aanstelling aanvatten tijdens dezelfde zwangerschap, dan bepalen meerdere factoren of je recht hebt op salaris en zo ja, hoeveel dat salaris zal bedragen.

Tijdens verlof wegens moederschapsbescherming, krijg je als vastbenoemd personeelslid verder je salaris. Als tijdelijk personeelslid moet je voor de resterende duur van je aanstelling een uitkering aanvragen bij je ziekenfonds. 

Als Medex de verwijdering wegens een bedreiging door een beroepsziekte niet erkent, blijft je verwijderd. Deze periode wordt beschouwd als ziekteverlof. Vanaf dan gelden de regels van betaling tijdens ziekteverlof. 

Administratieve toestand

Het verlof wegens bedreiging door een beroepsziekte of wegens moederschapsbescherming wordt gelijkgesteld met dienstactiviteit. Het verlof telt mee voor de berekening van de dienstanciënniteit, de uitgestelde bezoldiging, het vakantiegeld en de eindejaarstoelage.

Als je je TADD-recht nog moet aanvragen, hou er dan rekening mee dat maximum 70 dagen van dit verlof én je bevallingsverlof meetellen als effectief gepresteerd.