Ziekteverzuimrapport toont aan dat koorts meten de zieke niet geneest

Voor het zoveelste jaar op rij toont het jaarlijks ziekteverzuimrapport aan dat steeds meer personeelsleden in onderwijs ziek worden. De stijging is het hoogst in de categorie 56-65 jarigen, maar ook jonge collega’s zijn vaker afwezig wegens ziekte. Het ziekteverzuim meten we al sinds 2001. Wanneer gaan we er ook iets aan doen? 

Cijfers

Het ziekteverzuimpercentage is opnieuw (licht) gestegen. Het basisonderwijs blijft het onderwijsniveau met het meest aantal zieken. Ruim 4 op de 10 leraren zijn nooit ziek. In 2008 lag dat nulverzuim nog op bijna 50%. 
71,6% van de ziektedagen wordt opgenomen in een langere periode. Personeelsleden blijven met andere woorden langer ziek, heel vaak langer dan 30 dagen. Vooral bij de 36-45 jarigen piekte in 2018 het aantal personeelsleden dat 30 tot 180 dagen ziek was. 
De directeurs zijn in alle onderwijsniveaus de meest kwetsbare groep. Maar ook dat is geen nieuws meer. Net zomin als het feit dat vooral zij afwezig blijven omwille van psychosociale oorzaken.  
Psychosociale oorzaken voeren ook dit jaar weer de top 5 aan van het totale % ziektedagen per aandoening, met een verontrustende stijging in de leeftijdscategorie onder de 46 jaar. Als we er als maatschappij in slagen om deze oorzaken efficiënt aan te pakken, dan wordt ons onderwijs meteen een heel pak gezonder. 

 

Impact op de kwaliteit van onderwijs

De werkbaarheid van onderwijs en het stijgend aantal zieken hebben een directe invloed op de kwaliteit van ons onderwijs. Het rapport leert ons bijvoorbeeld dat het vervangen van personeelsleden minder goed lukt dan vroeger. Door het lerarentekort moeten er vaker meerdere vervangers tegelijkertijd of na elkaar een ziekteverlof opvangen. Leerlingen worden verdeeld over meerdere klasgroepen. Een gebrek aan continuïteit heeft ongetwijfeld een impact op de kwaliteit van het leerproces van een kind. Bovendien weten we dat er al van bij de start van dit schooljaar kinderverzorgers worden ingezet om kleuteronderwijzers te vervangen, of kleuteronderwijzers om leraren in het lager onderwijs te vervangen. 

 

Meten alleen is niet genoeg

Het ziekteverzuimrapport bestaat al sinds 2001 en levert ons al bijna 20 jaar een vergelijkbare reeks van cijfers. Je kan het met een gestandaardiseerde toets vergelijken. We weten dus al jarenlang dat de kwaliteit van werken in onderwijs achteruit gaat en dat meer en meer personeelsleden noodgedwongen thuis blijven met burn-out of psychische vermoeidheid. We weten dus al jarenlang dat het kind koorts heeft, hoge koorts zelfs. Maar naar de juiste medicatie is nog niet lang en efficiënt genoeg gezocht. Meten is goed, maar het werk stopt niet als het meten gedaan is. Het is tijd om echt samen naar oplossingen te zoeken en die ook daadwerkelijk in te voeren. 

 

Maatregelen zijn nodig

We herhalen het nog maar eens:  Het COV, de grootste vakbond voor het basisonderwijs, wil dat de loopbaangesprekken zo snel mogelijk terug worden opgestart op basis van de resultaten van het tijdsonderzoek. Meer administratieve medewerkers moeten de directeur ondersteunen zodat die samen met zijn team werk kan maken van een echt schoolbeleid. Leraren moeten lestijden vrij krijgen om te overleggen zodat ze dat niet meer tijdens de speeltijden en middagpauzes moeten doen. Planlast kan alleen maar omlaag als alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid nemen. En ook een echt begeleidingsdecreet moet zo snel mogelijk voor alle onderwijspersoneelsleden op de klasvloer het verschil maken qua werkdruk en emotionele belasting.  De negatieve spiraal moet doorbroken worden. Maatregelen zijn nodig.

Marianne Coopman
Algemeen secretaris