Auteur: Francois Sana

16/09/2024

In de supernota van Bart De Wever wordt het huidige systeem van automatische loonindexering in vraag gesteld: enkel de nettolonen zouden worden geïndexeerd. De brutolonen niet meer. Een analyse is aan de orde.

In België stijgt de gecreëerde toegevoegde waarde elk jaar, maar het loonaandeel in de verdeling ervan daalt gestaag sinds de jaren 1980. Dit wijst op een versterking van de ongelijkheid, ten voordele van de kapitaalbezitters en ten nadele van de werknemers. De grafiek hieronder, gepubliceerd door het FPB, laat zien dat in 1981 het aandeel van de lonen in de toegevoegde waarde 67,6% bedroeg. Het is bijna voortdurend gedaald tot 58,7% in 2017.

Als we een indexeringssysteem zouden invoeren dat gebaseerd is op netto-inkomens in plaats van bruto-inkomens, zou dit, als alle andere factoren gelijk blijven, leiden tot een stijging van het aandeel van de kapitaaleigenaars in de verdeling van de toegevoegde waarde. En dat ten nadele van het loonaandeel, dat zou dalen (in de veronderstelling dat de bruto-inkomens bevroren worden). Uiteindelijk zou dit leiden tot een toename van de ongelijkheid in ons land ten gunste van de kapitaalbezitters.

Uiteraard stellen we ons hier vragen bij.

Waarmee wordt rekening gehouden? Hoe wordt deze hervorming toegepast op andere onderdelen van het loonpakket dan het basisloon (salariswagen, tankkaart, verzekeringen, diverse tussenkomsten, ...). Voor hetzelfde loon zal de impact van het nieuwe indexeringsmechanisme waarschijnlijk verschillen afhankelijk van de samenstelling van het loonpakket.

En welke impact zal dit hebben op de sociale rechten? Het brutoloon staat garant voor de berekening van de sociale rechten (pensioenen, werkloosheid, ziekte, ...). Ofwel wordt het nieuwe loon, onderworpen aan netto-indexering, genomen als basis voor de berekening van uitkeringen en zou de werknemer rechten ontvangen zonder bijdragen te hebben betaald. Ofwel wordt het nieuwe loon, onderworpen aan netto-indexering, niet genomen als basis voor de berekening van het recht op uitkeringen en zouden de sociale zekerheidsrechten worden verminderd. Met dit systeem riskeren we een ontmanteling of inperking van onze sociale rechten.

Dit voorstel zou dus leiden tot een daling van de inkomsten uit belastingen en sociale zekerheid. Openbare diensten en sociale zekerheid, die al onder druk staan, zouden nog meer ondergefinancierd worden, waardoor de inkomensherverdeling in ons land in het gedrang komt. Toch weten we dat de sociale voorzieningen in natura (onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, …) het meest bijdragen tot het verminderen van ongelijkheid. We weten ook dat sociale zekerheid een van de beste bolwerken tegen armoede en ongelijkheid is.

 

De verschuiving van een indexering van het bruto-inkomen naar die van het netto-inkomen is een gevaarlijke maatregel. Ze leidt tot een verslechtering van de situatie van de werknemers en een verdere versterking van de positie van de kapitaalbezitters in ons land. Hierdoor zouden de fiscale en sociale inkomsten dalen en zo financieringsmoeilijkheden creëren bij de overheid en sociale zekerheid. Met als logisch gevolg: een stijgende ongelijkheid en meer armoede in ons land.