Auteur: Ann Vermorgen en Marie-Hélène Ska

05/12/2024

Ondanks de oproep van België tot meer internationale samenwerking en klimaatfinanciering bij aanvang van de klimaattop in Bakoe, was ons land verre van een uitblinker tijdens de onderhandelingen. De Vlaamse en Waalse regeringen deden niets om ervoor te zorgen dat ons land een ambitieuze Europese positie innam op het gebied van klimaatfinanciering.

België deelde samen met andere rijke Europese landen in de algemene malaise rond engagement voor noodzakelijke enorme financieringsinspanningen. Het was de EU die in Bakoe een voortrekkersrol moest gaan spelen nu Donald Trump al heeft laten weten dat hij de VS opnieuw uit het klimaatakkoord zal terugtrekken.

16 van de 27 Europese lidstaten, waaronder België, presenteerden ondertussen ook nog geen nieuw ambitieus klimaatplan. België blijft jaarlijks wel miljarden euro’s spenderen aan subsidies voor fossiele brandstoffen. Maar we missen telkens opnieuw de kans om onze rol in Europa te versterken en onze invloed te gebruiken om een duurzame toekomst te waarborgen. De federale onderhandelaars overwegen zelfs een vermindering van onze bijdrage aan de internationale klimaatfinanciering.

De voorlopige klimaatdoelstellingen in het Belgisch klimaatplan 2025-2030 zoals het er nu voorstaat, zijn eens te meer een incoherente mengelmoes van regionale plannen. De ambities zijn niet in lijn met de EU 2030 doelstellingen, en evenmin met het vonnis in de Klimaatzaak. De doelstellingen op vlak van hernieuwbare energie en efficiënt energiegebruik blijven eveneens ruimschoots onder de verwachtingen. België stevent bovendien af op een tekort, opgebouwd tot en met 2030, van 13 Megaton. Dit tekort gaat er nog steeds vanuit dat het huidig beleid uitpakt zoals gepland. Met de nieuwe regionale regeerakkoorden is deze basis nog onwaarschijnlijker geworden.

De klok tikt ondertussen genadeloos verder. Het voor de klimaatopwarming cruciale scharnierjaar 2030 is nog één regering verwijderd. Een gebrek aan nationale actie zal bovendien leiden tot oplopende koolstofprijzen: in 2027 schiet het emissiehandelssysteem voor gebouwen en transport (ETS2) immers in werking. Als de vraag naar fossiele brandstoffen niet daalt, zullen de prijzen hiervan ook in ons dagelijks leven doorstijgen. Ook de prijs van nationale emissierechten, waarmee landen een eventueel tekort moeten afkopen, zal de hoogte in schieten. Een somber scenario voor de Belgische begroting die nu al voor allerhande enorme besparingen staat.

Wij zetten dus nogmaals de luidspreker op de oproepen van de aanwezigen vanuit klimaatcoalitie op de klimaattop: “De nieuwe regeringen in Vlaanderen en Wallonië moeten veel sterkere engagementen maken, of we volgen komende jaren een totaal onverantwoorde klimaatkoers. België heeft nog drie maanden om een verbeterd energie- en klimaatplan in te dienen, nadat de vorige versie door de Europese Commissie met als totaal ontoereikend werd teruggestuurd. Wij roepen alle regeringen – ook de toekomstige federale regering – op om meer en urgente verantwoordelijkheid te nemen. Stop met fiscale cadeaus uit te delen aan de meest vervuilende bedrijven in ons land en kom met een klimaatbeleid dat elke Belg meeneemt richting een leefbare toekomst. Er moeten veel meer publieke middelen beschikbaar gemaakt worden voor concrete klimaatmaatoplossingen.”

Voor het ACV is de eerste invulling van het Belgisch sociaal klimaatfonds begin volgend jaar cruciaal. Maar tegelijk betekent het slechts een aanzet tot massaal investeren in een klimaatneutrale toekomst voor heel de bevolking, met een betere levenskwaliteit en groene, kwalitatieve jobs. Als we op deze manier verder achteraan bengelen in het peloton van welvarende landen, en ons tegelijk niet veel sterker engageren voor de ontwikkelingslanden, worden de klimaatgevolgen onbeheersbaar. In dat geval  zal ook België dweilen met de kraan open, zowel financieel als maatschappelijk.

Doen we het in Belém beter, verzamelde nieuw verkozen Belgische klimaatministers?